Deştinliler, Muğla’da kurulmak istenen entegre çimento fabrikasının imar planı iptali için Büyükşehir Belediyesi Ekim Ayı Meclis Toplantısı’na katıldı fakat talepleri mecliste gündeme alınmadı.
Muğla’nın Menteşe ilçesine bağlı Bayır Mahallesi ile Yatağan ilçesine bağlı Deştin Mahallesi’nin ortak sınırı, Tekağaç mevkisinde kurulmak istenen entegre çimento fabrikasına verilen Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) olumlu kararı mahkeme tarafından iptal edilmişti.
Menteşe Belediyesi, ÇED olumlu kararının iptalinin ardından fabrikanın inşaatını mühürlemiş, projeye verdiği yapı ruhsatlarını da iptal ettiğini açıklamıştı. Yurttaşlar, bu gelişmeler üzerine bölgenin yeniden böyle bir projeye konu olmasının önünü açan imar planlarının da iptal edilmesini talep etmişti.
Bölgeyi sanayi alanı ve entegre çimento fabrikası amaçlı kullanıma açan 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planlarını Menteşe Belediye Meclisi, 1/5000 ve 1/25.000 ölçekli Nazım İmar planlarının ise Muğla Büyükşehir Meclisi tarafından iptal edilmesi istenmişti. 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı’nın ise Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından iptal edilmesi için Belediye’nin girişimde bulunması talep etmişti.
Yurttaşlar, taleplerini dile getirmek amacıyla 3 Ekim 2023 tarihinde gerçekleşen Menteşe Belediyesi Ekim Ayı Meclis Toplantısı’na katılmıştı. Toplantıda planların 1/100.000’likten başlayarak iptal edileceği, tam dersinin yasal olmadığı söylenerek, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndan görüş alınması kararı verilmişti.
Yurttaşlar dün (12 Ekim 2023) 1/5000 ölçekli imar planının iptalini talep etmek için Türkan Saylan Çağdaş Yaşam Merkezi’nde yapılan Büyükşehir Belediyesi Ekim Ayı Meclis Toplantısı’na katıldı fakat talepleri mecliste gündeme alınmadı.
Mecliste konuyu gündem için öneren meclis üyesi olmadığından, toplantıya katılan yurttaşlar mevcut gündem okunana kadar bekledi, ardından ise gündemi alkışlarla protesto ederek toplantıdan ayrıldı.
Toplantının çıkışında Muğla Çevre Platformu (MUÇEP) Menteşe Meclisi gönüllüsü Mustafa Tuncaelli açıklama yaparak şu ifadeleri kullandı;
“Umudumuz Belediye Meclis Toplantısı’nda bir gündem maddesinin olmamasına rağmen Menteşe Belediyesi toplantısında olduğu gibi gündem önerisi ilavesi yapılarak; bu çimento fabrikası amaçlı 1/5000 ölçekli imar planlarının iptalinin de en azından meclis gündeminde tartışılmasını umuyorduk. Gündeme alınmasını umuyorduk ama gündeme alınmadı.”
Tuncaelli, konunun gündeme alınmamasıyla, yurttaşlarla birlikte alkışlayarak toplantıdan ayrıldıklarını anlattı.
Bir önceki hafta 3 Ekim’de katıldıkları Meneteşe Belediyesi Meclis Toplantısı’na değinen Tuncaelli burada çıkan karar ilişkin şunları söyledi: “En azından meclisin gündemine 1/1000 ölçekli imar planlarının tartışılması ele alındı ve tartışıldı. Ve Bakanlık’tan görüş istenmesine karar verildi. Bu çabayı olumlu buluyoruz, en azından meclis gündemine gelmesi ve tartışılmasını çünkü imar planları belediye meclisi onayına tabi olan planlardır”
Belediye meclisleri onay vermeden imar planlarının kesinleşemeyeceğini söyleyen Tuncaelli, “Belediye meclisi tarafından daha önce iptal edilmiş olan bu plan yine belediye meclisi tarafından kabul edilmişti. İptal edilip, iptalin iptal kararı verilerek kabul edilmişti” ifadelerini kullandı.
Tuncaelli, bunun belediye meclisinin yetkisinde olan bir karar olduğunu belirterek, “1/1000 ölçekli imar planlarını Menteşe Belediyesi, 1/5000 ve 1/25000 ölçekli imar planlarını Büyükşehir Belediyesi kabul edebilir, ettiği planı iptal edebilir” sözlerine yer verdi.
Umutlarının toplantıda bu konunun tartışılmaya alınması olduğunu ifade eden Tuncaelli, “En azından iptal etmese bile bunu tartışmaları ve bunun sonucunda da iptale giden sürecin başlanmasıydı. Bunu yapmadılar bundan dolayı da dediğimiz gibi hem üzüntülüyüz hem de böyle yapmamasını beklerdik belediyemizden” dedi.
Ayrıca Tuncaelli şimdiki planları hakkında ise iptalle ilgili hem Menteşe Belediyesi’ne hem de Büyükşehir Belediyesi’ne başvuru yaptıklarını belirterek, “Bunu hem Menteşe Kent Konseyi yapmış oldu hem de Deştin Tarımsal Kalkınma Kooperatifi ve Akdeniz Yeşilleri Derneği olarak yapmış olduk. Bu iki başvuruya da belli ki verilecek cevaba istinaden gerekirse dava açacağız” ifadelerini kullandı.
“ÇİMENTO FABRİKASINI MUĞLA’DAN KOVANA KADAR ELİMİZDEN GELEN HER GİRİŞİMİ YAPACAĞIZ”
1/100.000’lik planlarda da bölgenin sanayi alanı olarak gösterildiğini söyleyen Tuncaelli, konuşmasında şu sözlere yer verdi;
“Onun da iptal edilmesi lazım. O da bakanlık ötesinde bir olay. Onun iptali için de bir başvuru yapacağız, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne. Oradan gelecek cevaba göre de gerekirse oraya da dava açacağız. Çimento fabrikasını ve çimento şirketini buradan, Muğla’dan kovana kadar elimizden gelen her girişimi yapacağız.”
“ZAMANI GELDİĞİNDE HESAP SORULACAKTIR”
Toplantı çıkışında konuşan yurttaşlardan Deştinli Abdülkadir Çetinkaya, şu sözleri dile getirdi;
“Biz bunu beklemiyorduk Büyükşehir’den ama bize ihanet olarak karşılık geldi bu. Bizler buraya kaç kilometre yoldan geldik, Büyükşehir bunu yapmayacaktı. Maalesef üzgünüm. Zamanı geldiğinde hesap sorulacaktır mutlaka. Biz bunu mutlaka araştıracağız, mahkemelerle uğraşacağız ama bu çimento fabrikası buradan defolacak.”
“OSMAN GÜRÜN’DE DEĞİŞEN HİÇBİR ŞEY YOK”
Deştinli yurttaş Bekir Kaymak da Muğla Büyükşehir Belediyesi’nden bu sonucu beklemediğini belirterek, “Biz en azından halkla bütünleşeceğini zannediyorduk ama Osman Gürün’de değişen hiçbir şey olmamış. Hala daha çimentocularla işbirliği içinde olduğunun kanaatindeyim. Onun için bunun iptal edilmesi gerekli. Gerekli yasalara başvuracağımıza, sonuna kadar mücadele edeceğimize söz veriyoruz” ifadelerine yer verdi.
Avukat Nuray Şahbudak ise konuşmasında şu ifadeleri kullandı;
“1/1000 ölçekli plan için Menteşe Belediye Başkanlığı Bakanlık’a, kendi yetkisindeki hususu Bakanlık’a görüş sormayı tercih etti. Bu olumlu bir gelişmeydi ama bir yandan da topu taca atmaktı. Olası bir iptal gerekçesine karşı bu mecliste gündeme bile alınmaması bir supap görevi mi görmek isteniyor diye düşündürdü. Ancak ben şuna kesinlikle inanıyorum; burada belediye meclis üyesi olarak çalışan tüm meclis üyelerinin çevre duyarlılığı ve yargının verdiği karara inanarak bu hususu, bugünkü mecliste olmasa da gelecek mecliste gündeme alacaklarına inanıyorum. Bu çerçevede bütün 1/1000 1/5.000, 1/100.000 ölçekli plana da görüş bildirmek suretiyle, sanayi alanı hususundaki görüşlerin değiştirileceğini ve Bakanlık’a bu doğrultuda gideceklerine inanıyorum. Umutluyuz ama biz hukuksal mücadeleden vaz geçmedik vaz geçmeyeceğiz.”
Gündem Fethiye tarafından hazırlanan ve Muğla’nın Menteşe ve Yatağan ilçelerinin ortak sınırında yer alan Tekağaç mevkisinde yapılmak istenen entegre çimento fabrikasına karşı Deştinlilerin 40 yılı aşkın süredir devam eden mücadelesini anlatan belgesel dizisi.
NE OLMUŞTU?
Muğla’da Deştin ve Bayır mahallelerinden kurulmak istenen “Entegre Çimento Fabrikası ve Hammadde Ocakları” projesine verilen “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) olumlu” kararının iptalinin ardından, farklı bir şirket ile yeniden başvuru yapılması ve yeniden ÇED olumlu kararının verilmesi üzerine karara itiraz edilmiş ve hukuki süreç başlatılmıştı. Açılan davalar süre aşımından reddedilmiş fakat Danıştay tarafından karar bozularak hukuki süreç devam ettirilmişti.
27 Ocak 2022 tarihinde açılan davada, mahkeme heyeti bilirkişi keşfinin yapılmasına karar vermiş, 23 Şubat 2023 tarihinde bilirkişi keşfi yapılmıştı.
Keşfi sonrasında heyetin raporu teslim etmesi için verilen bir aylık süre, bilirkişi heyetinin talebi üzerine 60 gün uzatılmıştı. Böylece keşif tarihinden itibaren raporun sunulması için verilen toplam süre 90 gün olmuştu.
Ek süre kararının ardından Deştin Çevre Platformu, Muğla Çevre Platformu (MUÇEP) Menteşe Meclisi ve Bayır Çevre Komitesi bir açıklama yapmış, firma sahiplerinin proje inşaatını devam ettirdiğine vurgu yaparak, ÇED olumlu kararının yürütmesinin durdurulmadan verilen ek süre kararını eleştirmişti.
25 Mart 2023 tarihinde proje sahasında inceleme gezisi yapan uzmanlar ise projenin hayata geçirilmesi durumunda çevreye geri döndürülemez zarar verileceğini dile getirmişti.
3 Nisan 2023 tarihinde, çimento fabrikasının tamamlanmasında önemli aşamalarından olan klinker fırınını taşıyan kamyonların inşaat alanına götürülmek istenmesi üzerine, köylüler kamyonların geçişine engel olmuş ve Bayır Caddesi girişinde çadır nöbetine başlamışlardı.
4 Mayıs 2023 çimento fabrikasına verilen Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) olumlu kararına karşı açılan davada, 23 Şubat 2023 tarihinde gerçekleştirilen bilirkişi keşfinin raporu mahkemeye sunuldu. Bilirkişi heyeti değerlendirilen her alanda projenin yapılmasının uygun olmadığını söyledi.
Mahkeme bilirkişi kararına rağmen ÇED olumlu kararının yürütmesini durdurmamış ve inşaat çalışmaları devam etmişti. Bu süreçte şirket, birinci ÇED ile saptanan eksiklerin giderilip giderilmediğine dair ek bilirkişi raporu istemiş ve Mahkeme iki hafta ek süre verdiğini açıklamıştı.
Bilirkişilerin projeye olumsuz görüş vermesine rağmen mahkemenin hala yürütmeyi durdurma kararı vermemesine karşı ise yurttaşlar 13 Temmuz 2023 tarihinde Muğla İdare ve Vergi Mahkemeleri önünde “Deştin için adalet” nöbetine başlamıştı.
ÇED olumlu kararına karşı açılan davada ise Muğla 2. İdare Mahkemesi 7 Eylül 2023 tarihinde iptal kararı vermişti.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, (TMMOB) Mimarlar Odası Muğla Şubesi, projeye verilen ruhsatların iptal edilmesi için 13 Eylül 2023 tarihinde Menteşe Belediyesi’ne yazı göndermişti.
