Muğla’nın Fethiye ilçesine bağlı Yeşilüzümlü Mahallesi’nde yapılmak istenen krom tesisine verilen “ÇED gerekli değildir” kararına karşı açılan davada, mahkeme davanın reddine karar verdi.
Muğla’nın Fethiye ilçesine bağlı Yeşilüzümlü Mahallesi’nde, Eti Elektrometalurji A.Ş tarafından yapılmak istenen proje için 4 Mart 2022 tarafından ÇED süreci başlatılmıştı. Bu kapsamda hazırlanan Proje Tanıtım Dosyasını Muğla Valiliği uygun bularak projeye 3 Ağustos 2022 tarihinde ‘ÇED gerekli değildir’ kararı vermişti.
Fethiye Ekolojik Yaşam Derneği ve Yeşilüzümlü’de yaşayan yurttaşlar eksik olarak hazırlandığını savundukları proje tanıtım dosyası üzerinden verilen ÇED gerekli değildir kararına karşı Muğla Valiliği’ne dava açmıştı.
Mahkeme, 14 Mayıs 2024’te davanın 15 gün içerisinde Danıştay’a temyiz yolu açık olmak üzere reddine oy birliğiyle karar verdi.
“ÇEVREYE OLABİLECEK OLUMSUZ ETKİLER KABUL EDİLEBİLİR”
Kararda, şu gerekçelere yer verildi:
- “Projenin Krom Konsantre Tesisi faaliyeti olup söz konusu ruhsat sahasında üretilen tüvenan krom cevheri ile firmanın diğer ruhsatlı ocaklarında üretilen düşük tenörlü tüvenan krom cevheri kırma–eleme, sallantılı masa yöntemi ile zenginleştirilecek ve bunun yanı sıra ocaklardan tenör oranı yüksek olarak gelen ve zenginleştirme işlemine gerek duyulmayan malzeme ise jig (triyaj-ayıklama) tesisinde işleme tabi tutulacağı,
- Atık sahasına deşarj edilecek malzemenin inert malzeme olduğu,
- Faaliyetin hiçbir aşamasında kimyasal madde kullanımı söz konusu olmadığı,
- Jeolojik yapının düşük verimliliğe sahip bir akifer özelliği göstermesi sebebiyle atık suların maden pasa depolama aşamasında, kısıtlı olarak (düşük verimliliğe sahip akiferden kaynaklı) alıcı ortama ve yer altı sularının olumsuz etkilenmesine yol açmayacağı,
- Dava konusu madencilik faaliyeti sebebiyle atık suların yer altı suyuna karışmasının bir risk yaratmadığı,
- Atık suların alıcı ortama da mevzuatta belirtilen önlemler ile herhangi bir zararı olmayacağı,
- Projenin çevreye olabilecek olumsuz etkilerinin kabul edilebilir düzeyde bulunduğu,
- Proje özelinde dava konusu işlemin teknik gerekliliklere, bilimsel verilere ve yasal düzenlemelere uygun olduğu.”
Projenin; Maden Mühendisliği, Çevre Mühendisliği, Şehir Planlama Disiplini, Tarımsal yapı, arazi kullanımı ve ekolojik doğal alan bütünlüğü, jeoloji ve flora yapısı açısından uygun olduğu belirtilen kararda, “Dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır” denildi.
OLUMSUZ GÖRÜŞ VEREN ÜÇ BİLİRKİŞİNİN DEĞERLENDİRMELERİNİN ‘SUBJEKTİF’ OLDUĞU SÖYLENDİ
Ayrıca kararda; Jeoloji Mühendisliği, Ziraat Mühendisliği ve Orman Mühendisliği bilirkişi ve ek bilirkişi raporlarının bilimsel verilerden uzak ve sübjektif değerlendirmeler içerdiği söylenerek, şu ifadeler kullanıldı:
“Projenin çevreye olumsuz etkisinin olacağı ve proje tanıtım dosyasının bir çok eksiklik içerdiği ve yetersiz olarak hazırlandığı, orman yapısına, yüzey ve yeraltı sularına olabilecek etkileri açısından olumsuz olduğu yönünde belirtilen görüş ve kanaatlerin, bilimsel verilerden uzak ve subjektif değerlendirmeler içerdiği görülmüş olup hükme esas alınmamıştır.”
NE OLMUŞTU?
Eti Elektrometalurji A.Ş tarafından yapılmak istenen proje için 4 Mart 2022 tarafından ÇED süreci başlatılmıştı. Bu kapsamda hazırlanan proje tanıtım dosyasını Muğla Valiliği uygun bularak projeye 3 Ağustos 2022 tarihinde ÇED gerekli değildir kararı vermişti.
Fethiye Ekolojik Yaşam Derneği ve Yeşilüzümlü’de yaşayan yurttaşlar, eksik olarak hazırlandığını savundukları Yeşilüzümlü krom tesisi proje tanıtım dosyası üzerinden verilen ÇED gerekli değildir kararına karşı Muğla Valiliği’ne dava açmış, dava kapsamında 20 Ekim 2022’de bölgede bilirkişi keşfi yapılması karar verilmişti.
13 Haziran 2023 tarihinde bilirkişi incelemesi yapılmış, bilirkişilerin raporu ise 12 Eylül 2023 tarihinde mahkemeye sunulmuştu. Raporun ardından 15 Ocak 2024 tarihinde davanın duruşması Muğla 2. İdare Mahkemesi’nde görülmüştü.
İlk bilirkişi raporunun mahkemeye sunulmasının ardından mahkeme, 18 Ocak 2024 tarihli kararında projenin maden mühendisliği ve çevre mühendisliği açısından yeniden değerlendirmesini ve ek rapor hazırlanmasını istemişti.
Bu raporda, maden mühendisliği bilirkişisi bölgede krom tesisine karşı olumlu görüş verirken orman mühendisliği bilirkişisi ise olumsuz görüş vermişti. Raporu inceleyen mahkeme, 7 Mart 2024 tarihinde verdiği kararda maden mühendisi bilirkişisinin raporunu yetersiz bularak yeniden rapor düzenlemesini istemişti.
