Sağlık ve Çevre Birliği HEAL’in “Kronik Kömürü İyileştirmek: 2030 Kömürden Çıkışın Türkiye İçin Sağlık Faydaları” raporuna göre, Türkiye 2030 yılına kadar kömürden çıkmayı tercih ederse, 102 bin 601 erken ölüm önlenebilir, 3.1 Trilyon TL’lik sağlık maliyeti ise ortadan kalkabilir.
Sağlık ve Çevre Birliği HEAL’in (Healthand Environment Alliance), kömürlü termik santrallerinin izin sürelerinin sona ereceği 2050 yılı yerine 2030’a kadar kapatılmasıyla önlenebilecek ölümleri, hastalıkları ve sağlık maliyeti tasarruflarını ortaya koyan “Kronik Kömürü İyileştirmek: 2030 Kömürden Çıkışın Türkiye İçin Sağlık Faydaları” başlıklı bir çalışma hazırladı.
Çalışmada iki farklı senaryo ortaya koyuldu. Türkiye’de işletmedeki kömür yakıtlı termik santralleri lisans tarihleri sonuna (ortalama 2050’li yıllar) kadar çalıştırıldığı senaryo baz alınırken diğer senaryoda “2030 kömürden çıkış” politikası sayesinde önlenebilecek sağlık sorunları ve maliyetleri incelendi.
“KÖMÜR SANTRALLERİNİN ÖNÜMÜZDEKİ YEDİ YIL İÇİNDE KAPATILMASIYLA 102 BİN 601 ERKEN ÖLÜM ENGELLENEBİLİR”
Buna göre Türkiye’deki kömür santrallerinin önümüzdeki yedi yıl içinde kapatılmasıyla 102 bin 601 erken ölüm engellenebilir. Bu rakamın ise her yıl Türkiye’de trafik kazalarında hayatını kaybedenlerin 20 katından fazla olduğu söylendi.
Aynı zamanda 30 bin 975 erken doğum, 67 bin 108 yetişkin bronşiti engellenebilir; 114 bin 683 hastaneye başvuru, 27 milyon 606 iş günü kaybı ve 231 milyon 333 bin hastanede geçirilen gün önlenebilir. Önümüzdeki yedi yıl içinde kömür santralleri kapatılırsa, astım hastası çocukların 3 milyon 772 bin gün astım ve bronşit semptomu göstermesinin önüne geçilebilir, diğer yandan 419 bin 835 çocuk bronşitten korunabilir.
“3,1 TRİLYON TL SAĞLIK MALİYETİ ORTADAN KALDIRILABİLİR”
Raporda, santrallerin yaklaşık 20 yıl erken kapatılması halinde kömüre bağlı hava kirliliğinin neden olduğu hastalıklar için yapılan 3,1 trilyon TL’lik sağlık harcamasının önüne geçilebileceği söylendi.
Rapora göre 2020 yılında Türkiye’nin sağlık harcaması 250 milyar TL (15,5 milyar Euro) olarak gerçekleşti. 2030’a kadar kömürden çıkma patikası tercih edilirse, Türkiye’nin 12 buçuk yıllık sağlık harcamasına eşdeğer sağlık maliyeti önlenebilir.
“KÖMÜRDEN ÇIKIŞ GECİKİRSE ÖLÜM ORANI 7 KAT ARTACAK”
HEAL Türkiye Sağlık ve Enerji Politikaları Kıdemli Danışmanı Funda Gacal kömür santrallerinin 2030’a kadar kapatılmayıp sürecin 2050 yılına sarkması durumda ise Türkiye’nin ağır sağlık sorunları ve sağlık maliyeti ile karşı karşıya kalacağını söyledi.
Buna göre 2030 yılına kıyasla 2050’de erken ölüm oranı yedi kat, sağlık maliyeti, hastaneye yatış ve iş gücü kaybı altı kat artacak.
“MUĞLA’DA HER 100 ERKEN ÖLÜMDEN 88’İ ENGELLENEBİLİR”
Gacal, Çanakkale, Adana, Hatay, Kütahya, Maraş, Muğla ve Zonguldak’ta halen faaliyette olan kömür santrallerini üzerinde çalışma yaparak sağlık üzerine etkilerini ortaya koyduklarını söyledi.
Çalışmaya göre Muğla’daki üç kömürlü termik santralinin çalışmasına son verilmesi, her 100 erken ölümden 88’ini engelleyebilir. Sağlık maliyetleri ise yüzde 84 oranında düşerek, 36 milyar eurodan 6 milyar euroya inecek.
İncelenen diğer illerdeki durum ise şu şeklide:
Çanakkale’deki beş kömürlü termik santralin 2030 yılına kadar kapatılması halinde, her 100 erken ölümden 90’ı önlenebilir. Sağlık maliyetleri ise yüzde 87 oranında, yaklaşık 29 milyar eurodan 4 milyar euroya düşecek.
Adana ve Hatay’daki Atlas, Hunutlu, Sugözü ve Tufanbeyli’deki kömür santralleri devre dışı bırakılırsa, her 100 erken ölümden 86’sı önlenebilir. Sağlık maliyetleri ise yüzde 82 oranında, 34 milyar eurodan 6 milyar euroya inecek.
Kütahya’daki üç kömürlü termik santralin 2030 yılına kadar kapatılmasıyla, her 100 erken ölümden 88’nin önüne geçebilir. Sağlık maliyetleri ise yüzde 82 oranında, yaklaşık 24 milyar eurodan 4 milyar euroya gerileyecek.
Maraş’taki Afşin Elbistan A ve B kömürlü termik santrali üretimi durdurduğunda her 100 erken ölümden 83’ü önlenebilir.9 milyar euro olan sağlık maliyeti yüzde 80 oranında düşerek 2 milyon euroya gerileyecek.
Zonguldak’taki dört kömürlü termik santralinin faaliyetinin sona erdirilmesiyle her 100 erken ölümden 88’i önlenebilir. Sağlık maliyetleri de yüzde 85 düşerek, 37 milyar eurodan 5 milyar euroya gerileyecek.KARAR VERİCİLERE ÇAĞRI
HEAL’in karar vericilere çağrıda bulunarak mevcut kömürlü termik santralleri için en geç 2030 yılı olmak üzere, kapatılma tarihlerinin belirlenmesi ve yeni kömürlü termik santral inşa edilmemesini istedi. Diğer yandan enerji seçimi yapılırken, sağlık ve çevre etkisinin kısa ve uzun olarak ekonomik maliyet analizleriyle birlikte değerlendirilmesi gerektiği vurgulandı. Elektrik sektörü kaynaklı emisyonlarının da şeffaf olarak raporlanması ve bilimsel değerlendirmelere olanak sağlanması gerektiğine dikkat çeken HEAL, diğer taleplerini şöyle sıraladı:
Nüfusun sağlık durumu ile yerel düzeyde hastalık vakalarına ilişkin istatistikleri kamuya açılmalı.
Ekonomi, enerji ve çevre mevzuatları ve stratejileri birbirleriyle ilişkilendirilerek enerji sektörü planlaması geliştirilmeli.
Sürdürülebilir, yenilenebilir enerji ve enerji tasarrufu modelleri tercih edilmeli.
Raporun tamamını okumak için buraya tıklayın.
