Muğla Barosu, 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü dolayısıyla Milas Adliyesi önünde basın açıklaması yaptı. Açıklamada, “Kayıp çocuk dosyalarını ciddiye alın, bürokratik engelleri kaldırın, ‘nasıl olsa geri gelir’ anlayışının terk edin” denildi.
Muğla Barosu, Türkiye’nin de taraf olduğu Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin 20 Kasım 1989’da BM Genel Kurulu’nda kabul edilmesinin ardından 20 Kasım’da kutlanan Dünya Çocuk Hakları Günü’nde, Milas Adliyesi önünde basın açıklaması yaptı.
Sözleşme’nin, aynı zamanda temel insan hakları belgesi olduğunun belirtildiği açıklamada, devlete yalnızca çocukları koruma ve destekleme yükümlülüğü değil; aynı zamanda her çocuğun ”iyi olma hâlini” koşulsuz biçimde güvence altına alma sorumluluğu yüklediği ifade edildi.
Çocuk haklarının, günübirlik siyasi tercihlerle esnetilebilecek bir alan olmadığının vurgulandığı açıklamada, “Evrensel hukukun, devletin bağlayıcı yükümlülüklerinin ve insan onurunun dokunulmaz bir parçasıdır” denildi.
Açıklamanın devamında, şu ifadeler kullanıldı:
“Oysa, aradan geçen 35 yıla rağmen milyonlarca çocuk hala haklarına ulaşamıyor. Savaşların, yoksulluğun, iklim krizinin, zorla çalıştırılmanın ve erken yaşta zorla evliliklerin gölgesinde nice çocuk hala çocuk olamıyor.”
“BU YARALAR SADECE ÇOCUKLARIN DEĞİL, İNSANLIĞIN ORTAK VİCDANINDA KAPANMAYAN İZLER BIRAKIYOR”
Eğitim hakkı elinden alınan, ailelerinden koparılan, istismara, şiddete ve ayrımcılığa maruz kalan her çocuğun yalnızca kendi hayatını etkilemediğini belitildiği açıklamada, şunlar aktarıldı:
“Bu yaralar sadece çocukların değil, insanlığın ortak vicdanında kapanmayan izler bırakıyor. Ekonomik koşulların ağırlaşması, eğitimden kopuş, çocuk yaşta işçiliğin yaygınlaşması, göçmen çocukların maruz kaldığı ayrımcılık ve sosyal hizmetlerdeki ciddi kapasite sorunları, çocukların güvenli, sağlıklı ve desteklendikleri bir yaşam sürme haklarını zayıflatmakta, iyi olma hallerini doğrudan tehdit etmekte ve toplumsal eşitsizlikleri derinleştirmektedir.”
Kocaeli’nin Dilovası ilçesinde 16 ve 17 yaşında işçi olarak çalışan çocukların fabrikada çıkan yangın sonucu hayatını kaybettiğinin hatırlatıldığı açıklamada, “Çocuk işçiliği ile mücadelenin ve iş güvenliği denetimlerinin ne denli yetersiz olduğunu bir kez daha trajik biçimde ortaya koymuştur” denildi.
“CEZALARIN AĞIRLAŞTIRILMASI NE ÖNLEYİCİ ETKİ YARATIR NE DE ÇOCUKLARI KORUR”
Açıklamanın devamında, şunlara dikkat çekildi:
“Bir çocuğun emeğiyle değil, hayalleriyle büyümesi gereken bir ülkede; hâlâ çocukların çalışırken hayatını kaybetmesi yalnızca bir ihmal değil, hepimiz adına derin bir toplumsal yara ve kabul edilmez bir utançtır.”
Çocukların yetişkinler gibi cezalandırılmasının tartıldığının altının çizildiği açıklamada, şunlar işaret edildi:
“Onların yetişkin ceza infaz rejimine dâhil edilmesi, ‘çocukluk’ statüsünün hukuki koruma alanını daraltacak ve ulusal hukukta çocuk kavramının işlevsizleşmesine yol açacaktır. Bu tür bir yaklaşım; erken yaşta zorla evlilik, çalıştırılarak emeği sömürülen çocuklar ve benzeri istismar biçimlerinin meşruiyet zeminini güçlendirecektir.”
“KORUNMASI GEREKEN ÇOCUKLAR, BİZZAT SİSTEM İÇİNDE YENİDEN ZARAR GÖRMEKTELER”
Ayrıca sosyal destek mekanizmalarının zayıflatılmasının, BM Çocuk Hakları Dair Sözleşme’nin 37’nci ve 40’ıncı maddeleriyle Avrupa Konseyi Çocuk Dostu Adalet İlkeleri’nin gerektirdiği “yaşa özgü prosedürel güvenceler”, “çocukluğu koruma yükümlülüğü” ve “yeniden entegrasyon odaklı yaklaşım” ile çeliştiğinin altının çizildiği açıklamada, şunlar işaret edildi:
“Çocukları suçtan korumak yerine onları doğrudan ‘fail’ konumuna yerleştiren bu yaklaşım, özellikle kırılgan çocukları sistemin dışına itmekte, onları desteklemek ve güçlendirmek yerine cezalandırmayı merkezileştirmektedir.
Oysa çocuğun adalet sistemine dahil olduğu her aşamada; çocuğun yaşı, gelişimsel kapasitesi ve psikososyal ihtiyaçlarına uygun onarıcı adalet ve yeniden entegrasyonu esas alan mekanizmaların işletilmesi, uluslararası bir yükümlülüktür. “
Çocuklara yönelik sosyal destek ve koruyucu mekanizmalar güçlendiğinde, suç oranlarının düştüğünün vurgulandığı açıklamada, şunlar söylendi:
“Cezaların ağırlaştırılması ise ne önleyici etki yaratır ne de çocukları korur. Aksine yeniden suça karışma oranlarını yükselti.
Bugün Türkiye’de çocuklara yönelik şiddet, istismar, ihmalkârlık ve ikincil örselenme hâlâ yaygın ve yapısal bir sorun olarak varlığını sürdürmekte; korunması gereken çocuklar, bizzat sistem içinde yeniden zarar görmekteler.”
“ÇOCUKLARIN KAZANILMIŞ HAKLARINDAN ÖDÜN VERMEMEK İÇİN MÜCADELEMİZİ KARARLILIKLA SÜRDÜRÜYORUZ”
Barolar olarak sadece mesleki bir yükümlülüğü değil, toplama karşı etik ve kamusal sorumluluklarını de yerine getirildiğinin belirtildiği açıklamada, şunlar aktarıldı:
“Çocuk haklarını korumak, güçlendirmek ve çocukların kazanılmış haklarından ödün vermemek için mücadelemizi kararlılıkla sürdürüyoruz.
Avukat görevlendirmelerinden, çocuk adaletinde uzmanlaşmış birimlerin güçlendirilmesine, farkındalık çalışmalarının yaygınlaştırılmasından, uluslararası standartlara uyumlu bir çocuk adalet sisteminin yerleşik bir hal almasına kadar tüm çabalarımız, hiçbir baskı, önyargı ya da siyasal yönelimin geriletemeyeceği bir kararlılıkla devam edecektir.”
Açıklamada, şu çağrıda bulunuldu:
Çocuk adalet sistemine ilişkin mevcut yasaları etkin bir şekilde uygulayın,
Çocuğun üstün yararını merkeze alan ve onu cezalandırmak yerine güçlendiren, koruyucu, önleyici politikaları hayata geçirmek bir tercih değil, devletin yükümlülüğüdür. Derhal hayata geçirin,
Çocukların demokratik bir toplumda barış içinde yaşayabilmeleri için onları hakları konusunda bilinçlendirin ve güçlendirin,
Çocuk yaşta işçilik ve iş cinayetlerini de kapsayacak şekilde, ülkede çocuk emeğinin sömürülmesine dair son durumun tespit edilebilmesi ve bunula mücadele edilebilmesi için ulusal ölçekte güncel verileri şeffaf bir şekilde paylaşın, eğitim hakkından mahrum kalan bu çocuklar için bir sosyal koruma sisteminin var olup olmadığını açıklayın, acil olarak bağımsız denetim ve izleme mekanizmaları kurun.
“HER BİR ÇOCUĞUN NEREDE OLDUĞU, GÜVENDE OLUP OLMADIĞI DEVLETİN VE TOPLUMUN ORTAK SORUMLULUĞUDUR”
Türkiye’de hiçbir çocuğun kayıp sayılamayacağının altının çizildiği açıklamada, şunlara dikkat çekildi:
“Eğer kayboluyorsa devlet yükümlülüğünü yerine getirmiyordur. Her bir çocuğun nerede olduğu, güvende olup olmadığı devletin ve toplumun ortak sorumluluğudur.
Kayıp çocukların önemli bir kısmı çocuk işçiliği, insan ticareti, cinsel istismar, erken ve zorla evliliklerde ve suç örgütleri tarafından suç işlemek üzere kullanılmaktadır. Bu nedenle, kayıp çocuk dosyalarını ciddiye alın, bürokratik engelleri kaldırın, ‘nasıl olsa geri gelir’ anlayışının terk edin; risk temelli, hızlı, şeffaf ve etkin prosedürleri hayata geçirin.”
“Çocukların hakları hiçbir koşulda ertelenemez” denilen açıklamada, kriz dönemlerinde bile devletin önceliğinin çocukların güvenliği, sağlığı ve gelişimi olması gerektiği vurgulandı.
Çocukları korumanın evrensel bir yükümlülük olduğunun belirtildiği açıklamada, Muğla Barosu Çocuk Hakları Komisyonu olarak çocukların sesi olmaktan vazgeçmeyeceklerinin altı çizildi.
