Eti Krom A.Ş’nin Muğla’da Köyceğiz’in ardından Menteşe ilçesinde yapmak istediği maden ocağının Halkın Katılımı Toplantısı, yurttaşlar tarafından yaptırılmamasına rağmen Çevre, Şehircilik ve İl Müdürlüğü yetkilileri tarafından “Halk bilgi edinme hakkını kullanmak istememiştir” şeklinde tutanak tutuldu.
Muğla’nın Menteşe ilçesine bağlı Karacaören Mahallesi’nde Eti krom tarafından yapılmak istenen Krom Ocağı Yeraltı İşletmeciliği projesi için dün (27 Eylül 2022) 15:30’da düzenlenmesi planlanan Halkın Katılım Toplantısı, yurttaşlar tarafından yaptırılmadı.
Eti Kom A.Ş’nin Menteşe ve Köyceğiz’de açmak istediği maden ocaklarına dair 3 Ocak 2022 tarihinde Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) süreci, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından başlatılmış, projelere 20 Nisan 2022 tarihinde “ÇED gerekli” kararı verilmişti. Şirket bunun üzerine 20 Temmuz 2022 tarihinde yeniden ÇED süreci için başvuru yapmış, Menteşe için 2 Eylül 2022 tarihinde, Köyceğiz için ise 31 Ağustos 2022 tarihinde Bakanlık tarafından ÇED süreci başlatılmıştı.
Ayrı ayrı değerlendirilen projelere ilişkin halkı bilgilendirmek, görüş ve önerilerini almak amacıyla ÇED Yönetmeliği gereği düzenlenen Halkın Katılımı Toplantısının tarihi ise 29 Eylül 2022 olarak belirlenmişti.
Aynı gün içinde Köyceğiz’deki madenler için saat 10:00’da Halkın Katılımı Toplantısı düzenlenmek istenmiş fakat toplantı koşullarının firma tarafından sağlanamamış olması nedeniyle toplantı yurttaşlar tarafından yaptırılmamıştı. Diğer yandan yurttaşlar, eksik ve yanlış bilgiler içeren proje dosyasına dayanan toplantının da eksik ve yanıltıcı olacağını söyleyerek, toplantının yapılmış kabul edilmemesi için hazırladıkları dilekçenin tutanağa eklenmesini talep etmişti.
TUTANAKTA “HALK BİLGİ EDİNME HAKKINI KULLANMAK İSTEMEMİŞTİR” YAZDI
Karacaören Mahallesi’nde eski köy okulu binasında saat 15:30’da başlayan toplantıya Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü ve şirket yetkilileri ile köy halkı ve ekolojistler katıldı.
Toplantının proje tanıtım dosyasında eksik ve yanlış bilgilendirme yapıldığını öne süren yurttaşlar, toplantın gerçekleşemeyeceğini söyleyerek toplantıyı terk etti. Köylüler projenin çevreye vereceği zarara ilişkin doğru bilgilendirmenin yapılmasını isteyerek toplantının yapılamadığının tutanakta yer alamasını istedi.
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği yetkililerinin hazrıladığı tutanakta ise şu ifadelere yer verildi:
“Yukarıda bilgileri verilen projeye ilişkin Halkın Bilgilendirilmesi ve Sürece Katılımı toplantısı ÇED ve Çevre İzinlerinden Sorumlu Şube Müdürü Gökhan Kurak tarafından açılmıştır. Akabinde proje Müşavir Firma yetkilisi tarafından sunum ile aktarılmaya başlanmıştır. Vatandaşlar tarafından ÇED başvuru dosyasının yetersiz olduğu belirtilmiş olup halk bilgi edinme hakkını kullanmak istememiştir”
Yurttaşlar toplantının tutanak hakkında suç duyurusunda bulunulacağını söyledi.
Diğer yandan şirket yetkilerinin imzaladığı tutanağa yurttaşalar, bilgilendirme toplantının yapılamadığına dair bilgi notlarını ekleyerek imza attılar.
Karacaören Köyü’nde yaşayan Süleyman Selam, Gündem Fethiye’ye toplantı sonrasında konu hakkındaki görüşlerini anlattı. Toplantı öncesinde de yeterince bilgilendirilmediklerini, yalnızca toplantının yapılacağına dair levhanın asıldığını söyleyen Selam, “Madenciliğin meyvenize, içme suyumuza, ormanınıza şu zararı var diye bizim bilgilendirilmemiz lazım. Toplantının amacı nedir, yapılacak iş nedir? Bizim bilgilenmemiz lazım. İki gün sonra da halk bilgilendirildi, toplantı yapıldı, her iş yapıldı, faaliyete başlandı olacak” dedi.
“BURASI AVRUPA MI?”
Yurttaşlar proje dosyasındaki eksik ve yanlış bilgilendirmeye vurgu yaparak toplantının bu şeklide yapılmasının hukuksuz olduğunu dile getirdi. Halkın katılımının Çevre Kanunu’nda önemli bir ilke olarak yer aldığı ifade edilerek Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin konu hakkındaki kararı hatırlatıldı.
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü yetkilisinin “Burası Avrupa mı?” şeklinde verdiği cevap ise yurttaşların yoğun tepkisine neden oldu.
GÜNGÖR ERÇİL: “BU TOPLANTILARA ‘HALKI BİLGİLENDİRME’ DENİYOR ANCAK HALK BİLGİLENDİRİLMİYOR, YANILTILIYOR”
Toplantı sırasında ilk olarak söz alan Muğla Çevre Platformu (MUÇEP) gönüllüsü avukat Güngör Erçil, projenin ÇED başvuru dosyasında eksik bilgilendirme yapıldığına ve vurgu yaparak toplantının yapılamayacağını dile getirdi.
Erçil, “Başvuru doyasında hiçbir bilgi yok. Neye itiraz edeceğiz? Hangi bilgiler verildi? Bu nedenle toplantının yapılması gayrimeşrudur. Bu toplantılara ‘halkı bilgilendirme’ deniyor ancak halk bilgilendirilmiyor, yanıltılıyor. Bu toplantının yapılması mevzuata da aykırı. Aynı zamanda gayrimeşrudur. Yapılmaması lazım.
ÇED başvuru dosyasında, köyü etkileyecek en önemli şey burada dinamit patlatılmasıysa bunun ÇED raporunda olacağını söyleyemezsiniz. Böyle bir toplantı yapılamaz. ÇED dosyası sadece küçük değişiklikler içerebilir. Patlatma gibi köy açısında önemli bir şeyi içermeyen dosyayı siz kabul edemezsiniz. Bakanlık da edemez. Hukuka aykırı.
Gayrimeşru bir yol izleniyor. Mevzuata aykırı bir yol izleniyor. Halkın bu mevzuata aykırı, gayrimeşru şeye katılarak ortak olması isteniyor. Bu olmaz. Ben kabul etmem, hiç kimse de kabul etmez” ifadelerini kullandı.
NEŞE YÜZAK: “SUYUN YERİ, ORMANLARIN TAHRİBATI ANLATILACAK; DAHA SONRA SORULARIMIZ SORACAĞIZ”
Snadras’ı Koruma Platformu’nda neşe Yüzak ise yaptığı konuşmada toplantının yaptırılmak istenmemesinin nedenlerini şu şeklide açıkladı:
“Karacasöğüt’teki Halkın Katılımı Toplantısı sonrasında itirazlarımıza rağmen tutanağa şu yazıldı: ‘Halk bilgi almak istemiyor.’ O tutanak bizden kaçırıldı. Bu Bakanlığımızın bize küfretmesidir. Biz buraya hepiniz adına geliyoruz. Çocuklar adına, herkes adına geliyoruz. Hiç kimsenin bir çıkarı yok.
Halk ne istiyor? Halk, kurumların Halkın Katılımı Toplantısı’na katılmasını istiyor. Kurum görüşlerinin bu dosyada yer almasını istiyor. Bu dosyayla biz fikirlerimizi beyan edemediğimiz için, kurumlar bize mesela köyün içme suyu kaynaklarının yerini bize işaretlemediği için bakamıyoruz. Bu dosya ile biz size ‘Burası bize zarar veriyor’ diyemiyoruz. Onun için siz bize bilgi verin. Yeni bir dosya hazırlayın. Ondan sonra hep beraber konuşalım. Bu mevzuatın böyle uygulanması keyfiyet olduğu için kabul etmiyoruz biz. Halk olarak bunu kabul etmeme hakkımız var.”
“BİZ HER YERDE OLACAĞIZ”
Halk olarak, gerekli bilgilendirme yapıldıktan sonra sorularını sorabileceklerini belirten Yüazak, “Halkın Katılımı Toplantıları bundan sonra format olarak Muğla’da değişsin, biz her yerde olacağız çünkü. Bu toplantıya bizim bürokratlarımız gelip, bize gerçekten suyun yerini, ormanların tahribatını anlatacak. Biz onlara daha sonra sorularımız soracağız” dedi.
CANDAN SÜSOY: PROJE DOSYASI, TOPLANTIDA ÇEVREYE VERİLECEK ZARARI AÇIKLAYACAK BİLGİLERİ İÇERMİYOR
MUÇEP Gökova Eş Sözcüsü Candan Süsoy ise proje tanıtım dosyasındaki eksik bilgilendirmeye vurgu yaparak gerçekleşecek toplantıda halkın bilgilenmek istediği konulara dair bir cevap verilmediğini söyledi.
Süsoy, “Halkın Katılımı Toplantısı adı altında bir toplantının içerisindeyiz ancak bu toplantının dosyasında, şu anda herhangi bir kurumun halkı bilgilendirmeye yönelik bilgileri içermeyen, ‘şu kadarlık alanda biz şöyle bir maden ocağı yapmayı düşünüyoruz’ deyip gidecek misiniz? Halkı bilgilendirmek bu mu? Yoksa ben halk olarak sorduğumda, ‘peki böyle bir şey yapmak istiyorsunuz bu açacağınız madenin su kaynaklarına uzaklığa nedir?’ sorusunu sorduğumda, hani biz soru soracağız cevaplarımızı alacağız ya, bu sorunun cevabını alabilecek miyiz? Ya da yer altından açılması düşünülen bir madende bir patlatma süreci söz konusu olduğu taktirde, ki öyle olacak, yer altında ve yer üstündeki ekolojik dengenin ne oranda bozulduğu, su kaynaklarındaki bozulmanın ne olduğu, köy halkına sağlık açısından zarar nedir?”
Bu soruların cevabının dosyada yer alamadığını ve şu anda cevabının da verilemediğini dile getiren Süsoy, “Halk olarak bizi hangi konuda bilgilendireceksiniz?” diye sordu.
HALİME ŞAMAN: “BAKANLIK OLARAK BİLMEDİĞİNİZ BİR KONUYU BİZE NASIL ANLATACAKSINIZ?”
Söz alan Marmaris Kent Konseyi Yürütme Kurulu Üyesi Halime Şaman ise, proje dosyasında, Bakanlığın talep ettiği bilgilendirmenin şirket tarafından yapılmasığına dikkat çekerek, “Bilmediğiniz bir konuyu bize nasıl anlatacaksınız?” diye sordu.
Şaman, Çevre Şehircilik ve İl Müdürlüğü yetkilerine şunları sordu: “Bu toplantı Bakanlık yetkileri tarafından düzenlenen bir toplantı ve siz de şu anda Bakanlığı temsil ediyorsunuz. Şu anda bize sunmayı hedeflediğiniz bilgiler, ‘Proje Tanıtım Dosyası’nda yer alan bilgiler. Sizin ‘ÇED gereklidir’ diye geri çevrildiğiniz bir proje tanıtım dosyası daha vardı. Orada şunlar eklenmelidir diye görüş bildirmiştiniz ve bu Proje Tanıtım Dosyası’nda o görüşlerin, talep ettiğiniz konuların eklenmediğini gördük. Sizin bilmediğiniz bir konuyu, sonucunun ne olacağını bilmediğiniz bir konuyu bize nasıl anlatacaksınız?
Bilmiyorsunuz ki, firma daha size sunmadı. Bu sorumluluğu nasıl alırsınız? Kamuyu nasıl yanıltınız ve buna nasıl bizim alet olmamızı beklersiniz? Bu kabul edilebilir bir şey değil, yasal da değil, doğru da değil, kamu vicdanına da uygun değil.”
