Muğla’nın Fethiye ilçesine bağlı Yeşilüzümlü Mahallesi’nde, Eti Elektrometalurji A.Ş’nin krom ocağı projesi için “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Gerekli Değildir” kararına karşı yurttaşlar mücadele başlattı. Gündem Fethiye’ye konuşan Dağ Taş Aş Bizim Platformu gönüllülerinden Ozan Köse tesisin bölgedeki tarım üzerinde ciddi olumsuz etkilerinin olacağını söyledi.
Haber: Hülya Çetinkaya – Burak Necip Başar
Muğla’nın Fethiye ilçesine bağlı Yeşilüzümlü Mahallesi’nde Eti Elektrometalurji A.Ş. tarafından yapılması planlanan Krom Konsantre Tesisi projesine Muğla Valiliği 3 Ağustos 2022 tarihinde “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir” kararı verdi.
Proje tanıtım dosyasında projenin amacı şöyle açıklanıyor: “Mevcut haliyle sanayi de kullanım imkanı bulunmayan Krom cevherinin işlenerek konsantre hale getirilmesidir. Üretilen konsantre krom, firmanın Antalya merkezde kendi bünyesinde kurulu bulunan ferrokrom tesislerinde işlenecektir.”
Bölgede yaşayan yurttaşlar ise proje tanıtım dosyasının eksik ve hatalı bilgilerle hazırlandığı, projenin çevresine vereceği geri döndürülemez zararların hesaplanmadığı gerekçesiyle karara dava açtı. Bölgede krom konsantre tesisi istemeyen yurttaşlar, tesisin etkilerinin doğru ve bilimsel şeklide değerlendirilmesi için ÇED raporu hazırlanmasını istedi.
Gündem Fethiye bu süreçte bilim insanları ve bölgede yaşayan yurttaşların görüşlerini almak amacıyla bir röportaj dizisine başlamıştı.
Serini üçüncü röportajında, bölgede yaşayan Dağ Taş Aş Bizim Platformu Gönüllüsü ve Eczacı Ozan Köse projeye ilişkin görüşlerini dile getirdi.
Röportajların tamamına ulaşmak için buraya tıklayın.
“BİR YANDAN İNCİR BAHÇESİNİ BÜYÜTTÜK, BİR YANDAN DA KROM MADENİ DAVALARI İLE UĞRAŞTIK”
Köse, tesisin planlandığı yere çok yakın bir bölgede 2019 yılında Fethiye’nin ilk kaya inciri bahçesini kurduklarını ve bahçenin kurulduğu günden bu yana ise bölgede bir taş ocağı genişletme projesi ve üç krom ocağı başvurusunun olduğunu söyledi.
Süreçleri büyük bir tedirginlikle izlediklerini dile getiren Köse yaşadıklarını şöyle anlattı:
“Özellikle krom madeni dediğimizde toprağın kirlenmesi, suyun kirlenmesi, bunlar direkt tarımı etkileyecek şeyler ve bu korkuyla biraz yaşamaya başladık. Bir yandan incir bahçesini büyüttük, bir yandan da krom madeni davaları ile uğraştık. Tabi bu son proje yani şimdi yapılmasını düşünülen proje inanılmayacak geniş bir alan. Bizi etkilemesi kaçınılmaz.”
Bölgede sulak tarım yapıldığına dikkat çeken Köse, krom tesisinin zehirli atıklarının yeraltı sularını olumsuz etkilediğine dikkat çekerek, “Bu da ağır metal kirliliği anlamına geliyor” dedi.
Bu durumun ise bölgede yapılan şarap tesisi açısında, yetişen üzümlerde ciddi bir ağır metal riski barındıracağını söyledi.
Örtü altı tarımda yoğun pestisit kullanımına değinen Köse, kaya inciri konusunda projelerinin ve hayallerinin olduğunu söyledi ve bu hayalleri şöyle anlattı:
“Biliyorsunuz bölgemiz örtü altı seranın çok yoğun yapıldığı bir bölge. Bunda zira kirleticiler hem insanları zehirliyor hem toprağımızı zehirliyor. Buna alternatif kaya incirini planladık, geliştirdik, düşünüyoruz. Yeni proje, bahçeler kuruyoruz. İhracatta domatesin yerine geçebilirse hem toprağımızı hem havamızı hem de suyumuzu korumuş olacağız. Böyle bir hayalimiz var ve şimdi yapılan bu proje ciddi anlamda bizim için bir risk taşıyor tarımsal anlamda. Çünkü toprak kromla kirlendiğinde -bir ağır metal krom- her türlü şekilde kalıntı çıkacak ve bunlar da bizi ihracatta çok ciddi sekteye uğratacak.”
Havanın kirlenmesi konusunda da tesisin zararlı olacağını dile getiren Köse, tarımsal anlamda krom tesisinin bölge için olumsuz sonuçlar yaratacağını söyledi ve yöre halkı olarak bu tür projelere karşı ellerinden gelen mücadeleyi vermeye çalıştıklarını dile getirdi.
NE OLMUŞTU?
Eti Elektrometalurji A.Ş tarafından yapılmak istenen proje için 4 Mart 2022 tarafından ÇED süreci başlatılmıştı. Bu kapsamda hazırlanan proje tanıtım dosyasını Muğla Valiliği uygun bularak projeye 3 Ağustos 2022 tarihinde ÇED gerekli değildir kararı vermişti.
Fethiye Ekolojik Yaşam Derneği ve Yeşilüzümlü’de yaşayan yurttaşlar, eksik olarak hazırlandığını savundukları proje tanıtım dosyası üzerinden verilen ÇED gerekli değildir kararına karşı Muğla Valiliği’ne dava açmış, dava kapsamında 20 Ekim 2022’de bölgede bilirkişi keşfi yapılması karar verilmişti.
13 Haziran 2023 tarihinde bilirkişi incelemesi yapılmış, bilirkişilerin raporu ise 12 Eylül 2023 tarihinde mahkemeye sunulmuştu. Raporun ardından 15 Ocak 2024 tarihinde davanın duruşması Muğla 2. İdare Mahkemesi’nde görülmüştü.
İlk bilirkişi raporunun mahkemeye sunulmasının ardından mahkeme, 18 Ocak 2024 tarihli kararında projenin maden mühendisliği ve çevre mühendisliği açısından yeniden değerlendirmesini ve ek rapor hazırlanmasını istemişti.
Bu raporda, maden mühendisliği bilirkişisi bölgede krom tesisine karşı olumlu görüş verirken orman mühendisliği bilirkişisi ise olumsuz görüş vermişti. Raporu inceleyen mahkeme, 7 Mart 2024 tarihinde verdiği kararda maden mühendisi bilirkişisinin raporunu yetersiz bularak yeniden rapor düzenlemesini istemişti.
