CHP Muğla Milletvekili Gizem Özcan, Muğla’nın Fethiye ilçesindeki Göcek koylarında yapılması planlanan mapa şamandıra projesi hakkında soru önergesi verdi: “Göcek Körfezi’nde yargı askıda, doğa tehlikede.”
Muğla’nın Fethiye ilçesinde Göcek ve Dalaman koylarında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı Türkiye Çevre Ajansı tarafından yapılması planlanan “Göcek Dalaman Koylarında Mapa Şamandıra Sistemlerinin Kurulması ve İşletilmesi” projesinin çevresel etki değerlendirmesi (ÇED) süreci 21 Ocak 2025’te başlamıştı.
Bunu takiben 13 Şubat 2025’te Muğla Valiliği tarafından projeye ilişkin “ÇED gerekli değildir” kararı verilmişti.
Karara karşı; Göcek Kültür ve Turizm Derneği, Anadolu Deniz Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifleri Birliği ve Fethiye Göcek Çalış Ölüdeniz Deniz Yolcu Taşıma Kooperatifleri Birliği tarafından dava açılmıştı.
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Muğla Milletvekili Gizem Özcan da konuya ilişkin Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığı’na soru önergesi verdi.
Özcan; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un yanıtlaması talebiyle verdiği soru önergesinde, yargı süreci devam ederken başlatılan inşa faaliyetlerinin çevre hukukunu ihlal ettiğini, yargı denetimini etkisizleştirdiğini ve kamu zararına kapı araladığını belirtti.
Muğla 2. İdare Mahkemesi’nde açılan davada keşif kararı alındığı ancak keşif günü verilmediğine dikkat çeken Özcan, yürütmenin durdurulması başvurularının da yanıtsız bırakıldığını aktardı.
Anayasa’nın 125. Maddesi ve İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK) 27. Maddesi uyarınca idari işlemlerin yargı denetimine tabi olması gerektiğini ifade eden Özcan, bu süreçte fiili bir “yargısal pasiflik” yaşandığını söyledi.
Özcan, önergesinde proje ile ilgili şu bilgileri verdi:
• Projenin yürütüldüğü alan, Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi içinde yer alıyor ve deniz çayırları, deniz kaplumbağaları ile Akdeniz foklarının yaşama-üreme alanlarını kapsıyor.
• ÇED süreci sadece 23 gün gibi kısa bir sürede tamamlanarak “ÇED gerekli değildir” kararı verildi.
• Proje ile bölgede 918 mapa, 891 şamandıra, 857 tonoz ve 22 yüzer iskele kurulacak. Böylece yat bağlama kapasitesi bin 142’den 2 bin 6’ya çıkarılacak.
• Proje kapsamındaki faaliyetler sonucu deniz kirliliğinin artacağı, altyapı yetersizliği nedeniyle atık yönetiminin nasıl sağlanacağına dair herhangi bir açıklamanın bulunmadığı, yerel halkın ve küçük teknecilerin dışlanacağı ifade edildi.
• Daha önce benzer bir uygulama MUÇEV tarafından ihaleyle özelleştirilmeye çalışılmış, açılan dava sonucu ihaleler geri çekilmişti. Ancak iptal edilen bu sistem şimdi Türkiye Çevre Ajansı üzerinden hayata geçiriliyor.
Özcan’ın Bakan Kurum’un yanıtlaması istemiyle yönelttiği sorular şu şekilde:
1. Türkiye Çevre Ajansı tarafından yürütülen Göcek-Dalaman Koyları Mapa-Şamandıra Projesi hakkında Muğla Valiliği’nce verilen “ÇED Gerekli Değildir” kararının dayanakları nelerdir? Bu kararın verilmesine esas teşkil eden bilimsel veya teknik raporları kamuoyuyla paylaşacak mısınız?
2. Projenin deniz zeminine beton bloklar yerleştirilmesi gibi geri dönülmesi mümkün olmayan fiziksel müdahaleleri içerdiği bilindiği halde, neden ÇED süreci işletilmemiştir? Proje kapsamında hangi çevresel etki değerlendirme kriterleri gözetilmiştir?
3. Proje hazırlanış aşamasında, yerel yönetimler, yerel sivil toplum örgütleri, meslek kuruluşları ve kooperatiflerin görüşlerine başvurulmuş mudur? Başvurulmamışsa neden başvurulmamıştır?
4. Proje sahasında inşa faaliyetlerinin, yargı süreci ve yürütmenin durdurulması talebi sürerken başlatılmış olması Bakanlığınızın bilgisi dahilinde midir? Bu faaliyetlere başlanması yönünde Bakanlığınızdan herhangi bir izin, onay veya yazılı görüş verilmiş midir?
5. Deniz tabanına beton bloklar yerleştirilmesi, kıyı mevzuatı, çevre mevzuatı ve doğal sit alanlarının korunmasına ilişkin yürürlükteki mevzuata uygun mudur?
6. 22 koyda yapılması planlanan 22 yüzer iskelenin kullanalım amacına dönük kamuoyuna neden bir açıklama yapılmamıştır? Bütün bunlar tüm koyların marinalaşması anlamına gelmeyecek midir?
7. Mapa-şamandıra sistemleri kurulurken kıyıların kamu yararına kullanımına, ekosistem dengelerine ve kıyı balıkçılığına, , günübirlik tekneciliğe, mavi tur tekneciliğine ve amatör denizciliğe etkileri hakkında Bakanlığınızca yapılmış bir değerlendirme mevcut mudur?
8. Proje kapsamında inşa faaliyetleri sürerken yürütmenin durdurulması taleplerine ilişkin yargı süreci neden beklenmemiştir? Mahkeme kararları beklenmeden başlatılan bu faaliyetler kamu zararına neden olursa sorumluluk kimde olacaktır?
9. Bakanlığınızın denetiminde olan Türkiye Çevre Ajansı’nın bu projedeki uygulamalarının, çevresel etkiler bakımından halk sağlığı, deniz yaşamı ve kıyı koruma açısından oluşturabileceği olası riskler hakkında bilimsel bir analiz yapılmış mıdır?
