Gökova Ekoloji Meclisi, Akyaka Orman Kampı’nda Muğla Vakfı’nın faaliyetlerinin doğaya zarar verdiğini ve kamu yararına aykırı olduğu gerekçesiyle dava açtı ve sözleşmesinin iptalini talep etti. Mahkemeye sunulan belgelerden yola çıkarak kıyıların çitlenmesinden, planlarda olmayan tesislere ve kapasite artışı gibi ihlallere yer verdiği bir dosyayı hazırladı. Yedi bölümden oluşan dosyanın ilk bölümünde bu sürecin yasal çerçevesi belgeler ışığında aktarılıyor.
Muğla‘nın Ula ilçesine bağlı Akyaka Mahallesi’ndeki Akyaka Orman Kampı, Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi içinde yer alan, doğal ve kültürel değerleriyle bölge halkı ve ziyaretçiler için önemli bir alan.
Ancak, Akyaka Orman Kampı son günlerde farklı başlıklardaki ekolojik tahribatlarla gündeme geldi. Muğla Vakfı tarafından işletilen kamp alanında yıllardır sürdürülen faaliyetler, hukuki mevzuata ve koruma ilkelerine aykırılık iddialarıyla gündemde.
Gökova Ekoloji Meclisi ise Akyaka Orman Kampı’nda kıyıların çitlenmesinden kapasite artışına, planlarda yer almayan tesislerin inşasından doğa tahribatına kadar pek çok başlıktaki ihlalleri derlediği geniş çaplı incelemeyi yayınladı.
Gündem Fethiye ekibi, Akyaka Orman Kampı’nı baştan sonra dolaşarak tüm başlıklarda yaşananları Gökova Ekoloji Meclisi’nden Serdar Denktaş’ın anlatımı ile kayıt altına almıştı.
Muğla Vakfı, 2013 yılında Akyaka Orman Kampı’nı Muğla Orman İşletme Müdürlüğü’nden on yıllığına kiralamıştı. 28 Nisan 2023’te yenilenen sözleşme ile işletme süresi 2032 yılına kadar uzatılmıştı. Ancak kamp alanında doğaya zarar veren ve kamu yararına aykırı görülen uygulamalar nedeniyle Akyakalı yurttaşlar ve sivil toplum örgütleri sözleşmenin iptali için Muğla 4. İdare Mahkemesi’nde dava açtı.
Gökova Ekoloji Meclisi, davaya sunulan belgeleri inceledikten sonra bu incelemeyi yayınladıklarını dile getirdi. Yapılan açıklamada, şu ifadeler kullanıldı: “Bu haber dizisi, mahkemeye sunulan belgeler ve resmi yazışmalar ışığında, Akyaka Orman Kampı’nda yaşanan hukuksuzluk iddialarını tüm boyutlarıyla ele alıyor. Her bölümde, belgelerle ortaya konulan uygulamalar ve ilgili kurumların bu süreçteki rolü incelenerek, hem yasal çerçeve hem de yerel halkın tepkileri aktarılıyor.”
Toplam yedi bölümden oluşan derlemenin birinci bölümü “Yasal Çerçeve” başlığı ile verildi. Metninin tamamı şu şekilde:
“Orman Kampında yürütülen faaliyetlerin yasalara uygunluğunun değerlendirilebilmesi için Kıyı Kanunu, İmar Kanunu, Çevre Kanunu, Orman Kanunu, Orman Parkları Yönetmeliği yanında Orman Kampı Yönetim Planı ve İşletme Sözleşmesi temel alınmak durumunda olan belgelerdir. Öncelikle bu iki belgeye bir göz atalım:
ORMAN KAMPI YÖNETİM PLANI
Akyaka Orman Kampı Yönetim Planı, Orman Kampı Mesire Alanı statüsüne alındığı 11 Eylül 2006 tarihinde onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Akyaka Orman Kampı, 2022 yılında yapılan mevzuat değişikliği ile Konaklamalı Orman Parkı statüsüne geçirildiğinde de geçerliliğini koruyan, kamp alanında yürütülen tüm faaliyetlerin uymak zorunda olduğu plandır.
Yönetim Planı’nın bir parçası olarak vaziyet planı ile kamp alanındaki tüm tesislerin neler olduğu bir şema üzerine işaretlenerek belirlenmiştir. Bu tesisler dışında başka tesislerin kamp alanında oluşturulmasına izin verilmez.
Zaman içerisinde yeni tesislerin kurulması gerekirse bu ancak ‘plan revizyonu’ yapılarak mümkündür. Hazırlanacak plan revizyonu raporunda değişiklikler, gerekçeleri ile belirtilir ve yeni bir vaziyet planı hazırlanarak Orman İdaresi’ne sunulur.
Yeni tesislerin kurulabilmesi ancak bu plan revizyonunun onaylanması ile mümkündür.
Akyaka Orman Kampı, Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisinde olduğu için hazırlanan bu revizyon planı onay için önce Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’ne gönderilir ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu’nda değerlendirilir.
Nihai onay için de Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na gönderilir (Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü).
Akyaka Orman Kampında mevcut Orman Kampı Yönetim Planı’na uymayan birçok tesis yapılmıştır. Bu uyumsuzluğun farkında olan Muğla Vakfı, değişik zamanlarda Plan Revizyonu hazırlayarak Orman İşletmesi’ne göndermiştir.
Bu planlar sonraki süreçte Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu tarafından uygun bulunmadığı için geri çevrilmiştir.
Mahkemeye gönderilen belgelere bakıldığında mevcut geçerli Yönetim Planı yer almıyor (Bu belgenin gönderilmesi de davacılar tarafından mahkemeden talep edildi).
Hazırlanan Plan Revizyonunun da onay almamış bir kopyasına yer verilmiştir.
YÖNETİM PLANINI DEĞİŞTİRMEK İÇİN GİRİŞİMLER
Muğla Vakfı mevcut geçerli plana aykırı olan faaliyetlerini plana uydurabilmek için farklı zamanlarda revizyon planları hazırlayarak birçok kez Orman İşletmesi’ne göndermiş ve onay talep etmiştir.
Orman İşletmesi de bu talepleri Orman Kampı Özel Çevre Koruma Bölgesi (ÖÇKB) içerisinde yer aldığı için Çevre, Şehircilik İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’ne göndermiştir. İl Müdürlüğüne gelen bu revizyon talepleri her defasında Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Komisyonu’nda değerlendirilmiştir.
Mahkemeye gönderilen belgelerden şikâyet konusu faaliyetlerin dayandırıldığı Revizyon Planına onay verilmediğini anlıyoruz. Aşağıda tarih sırasına göre bu konuda yapılan yazışmaların özetini bulabilirsiniz.
25 Ocak 2022 tarihinde Çevre, Şehircilik İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’nün bir revizyon planı talebi üzerine Orman Bölge Müdürlüğü’ne verdiği yanıtta kendilerine sunulan Gelişim Revizyon Planı’nın 3621 Sayılı Kıyı Kanununa aykırı olduğu gerekçesi ile kabul edilmediği bildiriyor.
08 Haziran 2022 tarihinde Orman Bölge Müdürlüğü ÇŞİD İl Müdürlüğü’ne bir kez daha Gelişim Revizyon Planı taslağı göndererek onayını talep ediyor.
29 Temmuz 2022 tarihinde bu talep de Kıyı Kanunu’na aykırılık gerekçesi ile bir kez daha reddediliyor ve taleple ilgili Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu’nun 30 Haziran 2022 tarih ve 240 sayılı kararı ekleniyor. Bu karar aynı zamanda Çevre, Şehircilik İklim Değişikliği Bakanlığı’na da gönderiliyor ve Muğla Orman Bölge Müdürlüğü’nün Akyaka Orman Kampına yıllık ziyaretçi sayısının bir milyonu geçmesi nedeni ile mevcut tesislerin yeterli olmadığı ve ilave tesislere ihtiyaç duyulduğu gerekçesi ile Revizyon Planı hazırlayarak onay talep ettiği bildirilerek Bakanlığın görüşü soruluyor. Mahkemeye gönderilen belgeler arasında Bakanlıktan bu yazıya olumlu görüş bildirildiğine dair bir belgeye rastlanmamıştır.
08 Ekim 2022 tarihinde Çevre, Şehircilik İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’nden Orman Bölge Müdürlüğüne ve Çevre, Şehircilik İklim Değişikliği Bakanlığı (Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü)’ne gönderilen yazıda ise şöyle deniyor: “08/06/2022 tarihinde Orman Kampı Gelişim Planı onayına ilişkin Muğla Tabiat Varlıklarını Koruma Komisyonunca alınan 24/08/2022 tarih ve 298 sayılı Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu kararında komisyonumuza sunulan Gelişim Planında gösterilen konaklama içermeyen günübirlik kullanımların ÖÇKB sınırları içerisinde kalması nedeni ile Bakanlığımızın (Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü) uygun görüşü alınması şartıyla 113 sayılı ilke kararı kapsamında uygun olduğuna karar verildi” deniliyor. Her ne kadar “onay verildi” ifadesi kullanılmış olsa da bu onayın Orman Kampının ÖÇKB içerisinde yer alması nedeni ile Bakanlığın nihai onayının gerektiği ifade edilmiştir. Ancak Bakanlıktan ÇŞİD İl Müdürlüğüne Gelişim Planına onay verildiğine dair bir yazı mahkemeye gönderilen belgeler arasında yer almıyor. Yani, Gelişim Planı, diğer adıyla 1. Revizyon Planı Bakanlık tarafından onaylanmamıştır.
Çevre, Şehircilik İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’ne gönderilen Revizyon Planı önerilerinden bir tanesinin taslağı mahkemeye gönderilen belgeler arasında mevcuttur. Bu raporun içeriğinde 2006 yılında Doğal Sit Koruma Alanı statüsünde bulunan Orman Kampının koruma kullanma dengesi içerisinde korunabilmesi için bir taşıma kapasitesi belirlenerek Yönetim Planına işlendiği belirtilmektedir.
Yapılmak istenen Revizyon Planı ile sırf ‘talep var’ denilerek, taşıma kapasitesi yok sayılarak ve doğal yapı tahrip edilerek olağanüstü bir kapasite artışına gidilmek istenmektedir.
Diğer yandan Orman Kampı’nda kıyı alanları, günübirlik kullanım alanları daraltılarak daha önce halkın ücretsiz yararlanabildiği alanlar ticari alanlara dönüştürülmüştür.
Kıyı ve iskele çitle çevrilerek şezlonglarla doldurulmuş, kafe ve restoranlar inşa edilmiş, çocuk oyun sahası, basketbol ve voleybol sahaları yok edilmiştir.
Tüm bunların kamu yararı ile açıklanması mümkün değildir. Muğla Vakfı, karını arttırmak için ne kıyı kanunu ne imar kanunu ne sözleşme ne de doğa koruma esaslarını umursamıştır.
İŞLETME SÖZLEŞMESİ
Orman Kampı, Orman İdaresi tarafından özelleştirildiğinde, Muğla Vakfı ile 2013 yılında bir İşletme Sözleşmesi yapılarak on yıllığına kiraya verilmiştir. Bu sözleşme 2022 yılında yenilenerek 2032 yılına kadar uzatılmıştır.
Sözleşme kapsamında işletmeci, kamp alanını kısmi olarak üçüncü kişilere kiraya verebilir. Ana sözleşmenin koşulları Muğla Vakfı’nın üçüncü kişilerle yaptığı kiralama sözleşmeleri için de geçerlidir.
Sözleşme’nin 25’inci maddesinde “İşletmeci, tasdikli planda belirtilen kullanım alanlarının türünü, sınırlarını, kapasitesini, standartlarını ve kullanım amaçlarını değiştiremez, ilave yapamaz” diyor. Bu madde sözleşmeye aykırı faaliyet yürütülmesinin dayandırıldığı en kritik koşulu ifade ediyor.
Sözleşme imzalandıktan hemen sonra, Orman Bölge Müdürlüğü, Orman İşletme Müdürlüğü’ne gönderdiği yazı ile Orman Kampı’nın Muğla Vakfı’na 10 yıllığına kiralandığını bildirerek ‘Mesire Alanı içerisinde plan haricinde mevzuata aykırı yapı ve tesislerin yapılmasına müsaade edilmemesi, kontrollerin zamanında ve eksiksiz yapılmasını’ istiyor.
Yani plan harici yapılaşma olmaması için başlangıçta oldukça hassasiyet gösterildiği anlaşılıyor.
ORMAN PARKLARI YÖNETMELİĞİ
2022 yılında yürürlüğe giren bu yönetmelik ile daha önce Mesire Yerleri Yönetmeliği’ne göre yönetilen Mesire Alanları, Orman Parkı statüsüne geçirilmiştir. Akyaka Orman Kampı da (Gökova A Tipi Konaklamalı Mesire Alanı) statüsü değiştirilerek Konaklamalı Orman Kampı’na dönüştürülmüştür. Yönetmelik değişikliğinden itibaren Orman Kampı bu yeni yönetmeliğe göre yönetilmektedir.
Yeni yönetmeliğe eklenen bir geçici madde ile (Geçici Madde 2), yönetmelik değişikliğinin yürürlüğe girdiği tarihte kiralama sözleşmesi devam eden işletmelere isterlerse sözleşme süresinin bitiminde, önceki dönemde sözleşme gereklerini yerine getirmiş olmak koşulu ile sözleşmelerini on yıl uzatabilme hakkı veriliyor.
Eklenen Geçici Madde 3 ile bunun yöntemi de belirleniyor: Orman İşletmesi tarafından kurulacak bir komisyon tarafından yapılan inceleme sonunda bir Süre Uzatımı Gerekçeli Raporu hazırlanır ve süre uzatılması bu rapora dayanılarak kararlaştırılır.
Orman İşletmesi tarafından dava dosyasına eklenen belgeler incelendiğinde, Muğla Vakfı’nın 28 Aralık 2022 tarihinde Muğla Orman İşletmesine gönderdiği yazı ile Orman Parkları Yönetmeliği’nin 3 No’lu Geçici Maddesine dayanarak sözleşmesinin on yıl daha uzatılması için talepte bulunduğu görülüyor.
Bu talep üzerine yeniden kiralama sürecinin başladığı, Orman Bölge Müdürlüğü’nün Süre Uzatımı Gerekçeli Raporu hazırlanması için Gökova Orman İşletme Şefliğine yazı gönderdiği anlaşılıyor. Ancak mahkemeye sunulan belgeler arasında bu rapor yer almıyor (Bu belgenin mahkemeye sunulması davacılar tarafından mahkemeden talep edildi).
Mahkemeye gönderilen belgeler arasında yer alan Muğla Orman Bölge Müdürlüğü tarafından 14 Ekim 2021 tarihinde yapılan denetimde idarece teslim edilen yapı ve tesislere ilave veya şekil değişikliği yapılıp yapılmadığı sorusuna “herhangi bir aşıma rastlanmamıştır” cevabı dikkat çekiyor.
Mahkemeye ulaşan birçok belgenin incelenmesinden, kiracı Muğla Vakfı’nın sözleşmeye aykırı faaliyetler yürüttüğü anlaşılıyor.
Özellikle sözleşmenin 25’inci maddesinde belirtilen, işletmecinin tasdikli planda belirtilen kullanım alanlarının türünü, sınırlarını, kapasitesini, standartlarını ve kullanım amaçlarını değiştiremeyeceği, ilave yapamayacağı koşuluna aykırı birçok faaliyet yürüttüğü anlaşılıyor.
Dolayısı ile sözleşmenin yenilenmesi için getirilen önceki dönemde sözleşmeye uygun faaliyet yürütülmüş olması koşulunun defalarca ihlal edildiği görülüyor.”
Dosyanın, “1 Nolu Büfenin yolculuğu: Büfe – Kafeterya – Kır Kahvesi” başlıklı ikinci bölümünde Orman Kampı’nda yasalara, Kiralama Sözleşmesi’ne ve Vaziyet Planı’na aykırı yürütülen faaliyetlere daha ayrıntılı bir bakış yer alıyor.
