İzmir Bölge İdare Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesi, Yeniköy Termik Santrali’nin çevre izninin iptali için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na açılan davanın ret kararını kaldırdı. Dosyanın yeniden değerlendirilmesi için mahkemeye iadesine hükmedildi.
Muğla’nın Milas ilçesinde, Yeniköy Kemerköy Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş (YK Enerji) tarafından işletilen Kemerköy ve Yeniköy termik santrallerine, çevre izni ve lisansı verilmesine karşı İkizköylüler, hukuki süreç başlatmıştı.
Diğer yandan Karadam, Karacahisar mahalleleri ile Doğayı ve Doğal Hayatı Koruma Güzelleştirme ve Dayanışma Derneği (KARDOK) tarafından santrallerin çevre izni ve lisansının iptal edilmesi için Ekim 2023’te Çevre ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na karşı açılan davada, Yeniköy Termik Santrali davasının duruşması 30 Aralık 2024’te Muğla 2. İdare Mahkemesi’nde görülmüştü ve reddedilmişti.
Yeniköy Termik Santrali’ne; hava emisyonu, atıksu deşarjı, gürültü kontrolü, düzenli depolama konularında verilen çevre izin ve lisans belgesinin iptali istemiyle açılan davanın ret kararına itiraz edildi.
Bununla birlikte istinaf mahkemesi olan İzmir Bölge İdare Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesi, 13 Mayıs 2025’te dört farklı konuda verilen çevre izin ve lisans belgesinin; hukuki ve teknik açıdan uygunluk kriterlerinin yerine getirilip getirilmediğinin tespit edilmesi, gerekirse bilirkişi incelemesi veya taşınmaz üzerinde keşif yapılması için mahkemeye iadesine hükmetti.
Aynı kapsamda, Kemerköy Termik Santrali’nin çevre izin ve lisansının iptali için açılan davayı Muğla 2. İdare Mahkemesi bilirkişi keşfi yapmadan reddetmiş. Karara itiraz edilmesi sonucunda ise 27 Şubat 2025 tarihinde İzmir Bölge İdare Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesi, Muğla 2. İdare Mahkemesi’nin davayı reddeden kararını usul ve yasaya aykırı bularak ret kararını kaldırmıştı.
DAVANIN GEREKÇESİ NEYDİ?
Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) tarafından kurulan Kemerköy Termik Santrali’nin ilk ünitesi 1993, ikinci ünitesi 1994, üçüncü ünitesi 1995 yıllarında faaliyeti geçti.
Kemerköy ve Yeniköy termik santrallarıyla linyit maden işletmesi, 2014’te 2 milyar 671 milyon dolar ile IC İçtaş Enerji ve Limak Enerji ortaklığındaki Yeniköy Kemerköy Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. (YK Enerji) tarafından özelleştirme ihalesinden alındı. Özelleştirme kararı 27 Ağustos 2014’te Resmi Gazete’de yayınlandı.
2013 yılında Elektrik Piyasası Kanunu’na eklenen Geçici 8’inci Madde ile çevre yatırımlarını tamamlamayan santrallerin 31 Aralık 2018’e kadar tamamlaması gerekiyordu. Bu süreye Bakanlar Kurulu kararı ile üç yıl uzatma hakkı tanınmıştı.
Bu kararla 31 Aralık 2021 tarihinde kadar termik santrallere çevre yatırımlarını tamamlamadan çalışma hakkı tanınması anlamına geliyordu.
Fakat bu karar Anayasa’ya aykırılığı iddiası ile Anayasa Mahkemesine taşındı ve Anayasa Mahkemesi, “…düzenleme devletin gözetim ve denetim yükümlülüğüne aykırı olduğu gibi Anayasa’nın 56’ıncı maddesini de ihlal etmektedir…Bu nedenlerle, dava konusu kuralla EÜAŞ’a bağlı santraller ile özelleştirilen santrallerin 2018 yılının sonuna kadar çevre mevzuatı hükümlerine tâbi olmaktan çıkarılması ve bu durumun üç yıl daha uzatılabilmesi ihtimali karşısında tanınan süre ölçülü olmayıp, sürdürülebilir çevre ilkesiyle uyumlu değildir…” gerekçeleri ile iptal etti
Geçici 8’inci madde tekrar düzenlenerek santrallere 31 Aralık 2018 artı üç yıl uzatma hakkı yerine 31 Aralık 2019 tarihine kadar çevre yatırımlarını tamamlamak için süre tanındı.
Sonuç olarak Geçici 8’inci madde yürürlükte kaldı ve 31 Aralık 2019’a kadar bu santraller her türlü denetim ve çevresel yükümlülük dışında bırakıldı.
Fakat, bu tarih Şubat 2019 ve Kasım 2019’da Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunulan yasa tasarıları ile yeniden uzatılmak istendi.
Bu yasa tasarıları şunlardı: Maden Kanunu ve Bazı Kanunlar Hakkında değişiklik öngören Torba Yasa Tasarısı’ndaki Madde 45 ve 7193 sayılı “Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”daki Madde 50.
2019 Yılının Şubat ayından Meclis’e sunulan Madde 45 kamuoyunda oluşan tepkiler nedeniyle Meclis’te oylanmadan geri çekildi. Bundan sekiz ay sonra, Kasım 2019’da Meclis’e sunulan Madde 50 ise Meclis’te oylandı ve kabul edildi.
Fakat santrallere, çevre yatırımlarını tamamlamak için ek süre veren Madde 50 Anayasa’nın “Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir” diyen 56’ncı maddesi göz önünde bulundurularak Cumhurbaşkanı tarafından 4 Aralık 2019 tarihinde veto edildi.
Veto gerekçesini okumak için buraya tıklayın.
Sonuç olarak, YK Enerji çevre yatırımlarını tümüyle tamamlaması gereken tarihin Elektrik Piyasası Kanunu Geçici 8. Madde’ye göre 31 Aralık 2019 olması gerekirken, 2023 yılının Ağustos ayında çevre yatırımlarının yalnızca yüzde 60’ını tamamladığını açıkladı.
Muğla Çevre Platformu internet sitesinde, Çevre Mühendisi Deniz Gümüşel tarafından hazırlanan “Elektrik Piyasası Kanunu Geçici 8. Maddesi’ndeki Sürelerin Uzatılmasına Dair Kanun Değişikliği Hakkında Bilgi Notu”nu okumak için buraya tıklayın.
Şirket 5 Ağustos 2023 tarihli açıklamasında çevre yatırımlarına dair şu ifadeleri kullandı:
“Elektrik üretim ünitelerimizin tamamında baca gazı arıtma sistemlerinin Avrupa Birliği standartlarında geliştirilmesi ve verimlilik artışı için ülkemizdeki ilk ve tek rehabilitasyon yatırımını toplam 280 milyon Euro bedelle hayata geçirmiş bulunmaktayız.
Bu yatırımın yaklaşık yüzde 60’ı tamamlanmış olup, yatırımlar etaplar halinde devam etmektedir. Tüm ünitelerin devreden çıkarılması enerji arzında sorun yaratacağından çalışmalar etaplar halinde yürütülmek zorundadır. Rehabilitasyon işini yürüten General Electric uzmanlarının planlamalarına da uygun olarak iki ünite tamamen yenilenmiş, üçüncü ünitede sona yaklaşılmıştır. Yenilenen iki ünitenin her biri 232,6 MW güce yükselmiştir. 2024 sonu itibarıyla projenin tamamlanması hedeflenmektedir.”
KARDOK ise Kemerköy ve Yeniköy termik santrallerine verilen 2 Ağustos 2023 tarihli çevre izni ve lisansların iptalini talep ederek mevzuata aykırı çalışan santrallerin Çevre Kanunun 15. Maddesi ve Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği’nin 14. Maddesi kapsamında süre verilmeksizin faaliyetlerinin durdurulmasını talep ederek hukuki süreç başlattı.
