Sağlık Bakanlığı, 2024 yılı M Çiçeği (Mpox) Rehberi’ni yayımladı. Maymun çiçeği virüsü hakkında bilmeniz gerekenler…
Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) maymun çiçeği virüsünün yayılmasını “uluslararası öneme sahip bir halk sağlığı acil durumu” olarak ilan etmesinin ardından, Sağlık Bakanlığı da 2024 yılına yönelik “M Çiçeği (Mpox) Rehberi”ni yayımladı.
Maymun çiçeği virüsü, 13’ü Afrika olmak üzere şu ana kadar 16 ülkede görüldü. Afrika’da 13 ülkede toplam 17 bin 541 vaka bildirilirken, hastalığa bağlı 517 ölüm gerçekleşti. DSÖ, 2022 yılında bu virüsün ismini “maymun çiçeği hastalığı” yerine “Mpox” olarak değiştirdi.
M ÇİÇEĞİ (MPOX) VİRÜSÜ NEDİR?
M Çiçeği, Poxviridae ailesinden Orthopoxvirus cinsine ait bir virüs türüdür. Bu cinsin diğer üyeleri arasında Camelpox ve Cowpox gibi hayvanlardan insanlara bulaşabilen virüsler de bulunur. İnsanlara özgü bir başka üye olan Variola virüsü, çiçek hastalığına neden olmuştur ve bu virüs 1980 yılında dünya çapında ortadan kaldırıldı.
M Çiçeği, genellikle Orta ve Batı Afrika’nın tropikal yağmur ormanlarında endemik olarak görülür ve zaman zaman diğer bölgelere yayılabilir. Hastalık ateş, halsizlik, baş ağrısı, kızarıklık ve büyümüş lenf nodları gibi semptomlarla kendini gösterir. Genellikle 2-4 hafta süren bu hastalık, bazı durumlarda ciddi tıbbi komplikasyonlara yol açabilir. Orta Afrika’daki vakalarda ölüm oranı %10’a kadar çıkabilirken, Batı Afrika’da bu oran %1 civarındadır. 2022’den sonra yayılmaya başlayan formu ise bağışıklık sistemi normal olan kişilerde ölüm oranını binde 1’in altına düşürdü.
M Çiçeği döküntüleri, çiçek hastalığının döküntülerine benzer, ancak hastalık daha hafif seyreder ve bulaşıcılığı daha düşüktür. Çiçek hastalığına karşı kullanılan aşılar, M Çiçeği’ne karşı da belirli bir koruma sağlar ve çiçek hastalığı tedavisi için geliştirilen antiviral ilaçlar, M Çiçeği tedavisinde de kullanılır.
M ÇİÇEĞİ (MPOX) VİRÜSÜ HANGİ HAYVANLARDAN BULAŞIR?
M Çiçeği virüsüne duyarlı birçok hayvan türü bulunur. Bu hayvanlar arasında ip sincapları, ağaç sincapları, Gambiya keseli sıçanları, fındık fareleri ve primatlar yer alır. Virüsün doğadaki döngüsü tam olarak anlaşılamamış olsa da, kemirgenlerin virüsün başlıca taşıyıcıları olduğu düşünülüyor.
M ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ NE ZAMAN ORTAYA ÇIKTI?
M Çiçeği virüsü, ilk olarak 1958 yılında Danimarka’da Kopenhag’a Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nden getirilen maymunlarda yapılan incelemelerde keşfedildi. Bu nedenle hastalığa “Maymun Çiçeği” ismi verildi. İnsanlarda ilk olarak 1970 yılında Afrika’da 11 ülkede görüldü.
AFRİKA DIŞINDA YAYILIMI
Afrika dışında M Çiçeği ilk kez 2003 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde görüldü. 2018’de Nijerya’dan İsrail ve Birleşik Krallık’a, 2019 ve 2021 yıllarında Singapur’a ve Amerika Birleşik Devletleri’ne vaka taşıyan kişiler bildirildi. Mayıs 2022’de dünya genelinde birçok ülkede M Çiçeği vakaları tespit edildi. Avrupa’da da vaka kümeleri gözlemlendi. Özellikle erkeklerle cinsel ilişki yaşayan erkekler arasında hastalık yayılımı görüldü.
M ÇİÇEĞİ (MPOX) VİRÜSÜ NASIL BULAŞIR?
Afrika’da M Çiçeği virüsü, enfekte hayvanların kanı, vücut sıvıları, deri veya mukoza lezyonları ile temas veya ısırık yoluyla insanlara bulaşabilir. İnsandan insana bulaşma ise uzun süreli yakın temasla gerçekleşir. Enfekte kişinin salgılarıyla, özellikle cinsel temas yoluyla doğrudan temas, cilt lezyonlarıyla temas veya kontamine olmuş nesnelerle (yatak çarşafı, havlu vb.) yakın temas bulaşma riskini artırır.
Bu tür temaslar, genellikle aynı evi paylaşan kişilerde, kapalı alanlarda uzun süre yakın mesafede bulunanlarda ve enfekte kişiyle koruyucu ekipman olmadan temas eden sağlık çalışanlarında bulaşma riskini yükseltir.
ENFEKSİYON NE ZAMAN BELİRTİ VERMEYE BAŞLAR?
M Çiçeği virüsünün kuluçka süresi, genellikle 6-14 gün arasında olup, 1-21 gün arasında da değişebilir. Hayvan ısırığı veya tırmalaması gibi temas öyküsü olan kişilerde bu süre daha kısa olabilir.
Kaynak: NTVHaber
*Bu haber Gündem Fethiye’nin yapay zeka editörü ‘Caretta’ tarafından yazılmıştır.
