Muğla’da yayın yapan beş gazetede kadın ve çocuk haberlerinin toplumsal cinsiyet eşitliği bağlamında nasıl ele alındığını inceledik. Beş gazetede eylül ayı boyunca yayınlanan haberler içinden kadın ve çocuk odaklı toplamda 172 haberin genellikle asayiş, gündem gibi kategorilerde ele alındığını, yerel gazetelerde kadın veya toplumsal cinsiyet kategorisinin bulunmadığını gözlemledik.
Haber: İhsan Birgül
Kadın cinayetlerinin daha çok tartışıldığı bugünlerde en çok sorulan sorulardan birisi de medyanın bu cinayetlerde nasıl bir rolünün olduğu. Nasıl bir dil kullanılıyor, kadına ne kadar yer veriliyor gibi alt başlıklarla devam ediyor bu sorular. Çünkü medya bazen bilerek bazen de bilmeyerek kadın cinayetlerini tetikleyen ve failleri haklı gösteren bir dil kullanabiliyor.
Gündem Fethiye olarak Muğla yerel medyasının kadın haberlerine ne kadar yer verdiğini inceledik. Bunun için de Muğla’da yayın yapan ve Basın İlan Kurumu’ndan ilan alan Gerçek Fethiye, Muğla Yenigün, Muğla Gazetesi, Hamle Gazetesi ve Marmaris Manşet’ in haber sitelerini bir ay boyunca takip ettik. 1 Eylül 2024 ile 30 Eylül 2024 tarihleri arasında yaptığımız incelemede ortaya ilginç sonuçlar çıktı.
“BEŞ HABER SİTESİNİN DE KADIN KATEGORİSİ YOK”
Ortaya çıkan sonuçlar içinde dikkat çeken noktalardan biri, beş gazetenin de haber kategorileri arasında kadının bulunmaması oldu. Gazetelerden üçü kendi logolarındaki görseller ile cumhuriyetçi bir çizgide olduklarını yansıtan ve gazete de logoda çizgisini belli etmeyen bu haber sitelerinin hemen hemen hepsi de kadın haberlerini asayiş, güncel ve gündem kategorilerinde sunuyorlar. Haberlerin çoğu ise kadına şiddet ve kadın cinayetleri haberlerinde oluşuyor.
Kadını güçlendirmeye yönelik ve kadın hak odaklı haberler ise çok az.
“BAĞIMSIZ HABER SİTELERİNDE DE KADIN KATEGORİSİ YOK”
Bu durum sadece resmi kurumlardan ilan alan gazetelerde değil Muğla’da yayın yapan diğer medya mecraları için de geçerli. Bir aylık takibimizde yer almayan fakat künyelerini incelediğimiz ; Günaydın Milas, Milas Önder, Muğla Devrim, Bodrum Olay, Bodrum Gündem, Bodrum Kent TV, Fethiye Gazetesi, Haber 48, GüneyEge Haber, Çökertme, Yarımada Gazetesi ve Menteşe Gazetesi gibi dijital mecralarda da kadın kategorisi bulunmuyor. Kadın haberlerini sunma biçimi de neredeyse diğerleri gibi. Ajanslardan alınan benzer haberler ve aynı sunma biçimi.
Bir aylık takibimizde elde ettiğimiz verilere göre beş haber sitesinde toplam 172 kadın haberi, daha doğrusu kadın odaklı haber yer aldığını gözlemledik.
Bu haberlerin 89’unu Muğla Gazetesi, 31’ini Marmaris Manşet, 25’ini Gerçek Fethiye, 17’sini Muğla Yenigün geçerken, Hamle Gazetesi’nin geçtiği haber sayısı 10 olarak gözlemlendi.
Bu tabloya göre Muğla Gazetesi en çok kadın haberi hazırlayan site iken, en az haber yayınlayan ise Hamle Gazetesi oldu.
“172 HABERİN 55’İ NARİN GÜRAN CİNAYETİ İLE İLGİLİ”
İncelediğimiz 172 haberin 55’i, 21 Ağustos 2024 tarihinde Diyarbakır’ın Bağlar ilçesine bağlı Tavşantepe mahallesinde kaybolan, 8 Eylül 2024 tarihinde cesedi bulunan Narin Güran cinayeti ile ilgili haberler olurken 14 tanesi de Filistin’de İsrail tarafından 6 Eylül 2024 tarihinde öldürülen insan hakları savunucusu Amerikalı Türk aktivist Ayşenur Ezgi Eygi ile ilgili haberler oldu.
Kimi siteler Eygi’nin ölümünü “öldürüldü, katledildi” ibareleri ile sunarken kimi siteler de “şehit” ibaresi ile sundular.
“VEFAT VE TÜRBELER KATEGORİSİ BİLE VAR AMA KADIN YOK”
Sağlık, spor, ekonomi, çevre, kültür ve sanat gibi başat konular hemen hemen tüm haber sitelerinin menüsünde yerini alırken, bunların yanında vefatlar, gezi, kimdir/nedir, türbeler, namaz vakti, turizm gibi kategoriler de mevcut. Buna rağmen kadın kategorisi yer almıyor. Hem de kimi sitelerin kadın yöneticileri olmasına rağmen…
Derlediğimiz haberlerin çok küçük bir kısmı özel haber iken hazırlanan haberlerin büyük bir kısmı İhlas Haber Ajansı’ndan alınan haberler olarak gözlemlendi. Örneğin; Menteşe Belediyesi’nin şiddet ve tacize karşı imzaladığı tutum belgesi, ajansın gönderdiği bir haber olduğu için 3 Eylül 2024 tarihinde neredeyse tüm siteler tarafından verildi.
Başka bir dikkat çeken nokta da Narin Güran cinayeti haberleri konusunda oldu. Genel ve gündemde olan bir konu olduğu için Muğla yerel medyası bu haberleri vermekte bir sıkıntı görmedi. Zaten Narin Güran haberlerini çıkardığımızda Muğla yerel medyasının aslında ne kadar az kadın ve çocuk haberi girildiğini görmüş oluyoruz.
Kadınları olumlu anlamda öne çıkaran veya kadının başarısını yansıtan haberler çok az iken yayınlanan haberlerin çoğunluğunu kadına şiddet veya kadın cinayetleri haberlerini oluşturuyor. İnceleme sonucu tespit ettiğimiz haberlerdeki kadın cinayetleri haberlerinin genellikle asayiş kategorisinde, üçüncü sayfa haberi şeklinde verilmiş olduğu gözlemleniyor.
172 haberin kimileri farklı sitelerde olan aynı haberler olduğundan tamamını değil bir kısmını veriyoruz. Kadın odaklı olumlu veya olumsuz haberlerden birkaçı şu şekilde:
-Eski kız arkadaşının yeni sevgilisi olduğunu öğrenince silaha sarıldı.
-Önce şaşırıyorlar, sonra tıraş olmak tekrar ona geliyorlar.
-Dehşet veren olay! Eşini ve oğlunu vurup intihar etti.
-Kan donduran olay! Ağabeyinin eşini öldürüp intihar etti.
-Genç esnaf Gamze Doğan, Kent Konseyi Kadın Meclisi Başkanlığı’na aday.
-İzmir’de sır ölüm: 18 günlük evliydi
-Çocuklarını okula götüren genç kadını eski eşi bıçakladı
-Eşini uçurumdan iterek öldürdüğü iddia edilmişti: Eşcinsellik iddialarını yalanladı.
-Tartıştığı adamı öldüren kadına 15 yıl hapis cezası.
-Eşini benzin döküp yakarak öldürmüştü! Cani kocaya ağırlaştırılmış müebbet hapis talebi
-Karabulut ailesinin avukatından açıklama: “Bu çok gecikmiş bir karardır”.
-Muğlalı ev hanımının okuma azmi örnek oldu! Liseyi açıktan bitirdi, köyüne kütüphane kurdu.
-Hamile kadını sokak ortasında döven şahsın yargılanmasına başlandı.
-Eşini boğarak öldüren adam mahkemeye sevk edildi.
-Boşanma aşamasındaki eşi tarafından vurulan kadın öldü.
-Muğla’nın engelli ilk kadın goalbal takımı kuruldu.
-Narin’in ölüm nedeni belli oldu.
-Kadını kocası, kocayı da kayınbabası vurdu: 1 ölü, 1 ağır yaralı.
-Sıla bebeğin cinsel istismar davasında yeni gelişme.
-Hırsızlık için girdiği evdeki kadını öldüren sanığa ceza yağdı.
-90 yaşındaki 3 kadından uzun ömrün sırrı.
-Fethiye’de kadın benzin istasyonu çalışanları dikkat çekiyor
-İsrail’in katlettiği Ayşenur cenazesi Didim’e getirildi.
-Muğla kadınları voleybolda şampiyon oldu.
-Menteşeli ev hanımı elinin lezzetiyle ev ekonomisine katkı sağlıyor.
-Bir evin bahçesinde toprağa gömülü kadın cesedi bulundu.
-Kızını öldüren babadan “pes” dedirten savunma!
-Konya Karatay’da kayıp olan kadının cinayete kurban gittiği öğrenildi.
-Adana’da hamile karısını öldüren sanığın deli numarası mahkemede tutmadı.
-Menteşe’de kırsaldaki kadınların geçim kaynağı “Köylü Pazarı”.
-Muğla’nın ilçelerinde siyasette kadın başkan rüzgarı
-Dini nikahlı eski eşi ve çocuklarından öldüresiye dayak.
-Dehşeti yaşattı: 2 kadından birini öldürdü, sonra intihar etti.
-Kadın balıkçılara yüzde 35 ilave destek.
-Kanser hastası eşini öldürdü, sonra intihar etti.
-Çocuklarının eğitimi için her gün 40 kilometre yol kat ediyor.
-Genç kadın evlilik yıldönümünde aracında ölü bulundu.
-Tartıştığı eşini silahla vurarak öldürdü.
-3 çocuk annesi kadın eşini öldürüp intihar etti.
-Üniversite öğrencisi kızdan haber alınamıyor
-Önce sevgilisini öldürdü, ardından kendini vurdu!
-Eski manken Deniz Akkaya’ya hapis cezası!
-13 yaşındaki Nehir Usta yılların ustalarına taş çıkarıyor.
-Kadına tacizde tutuklanan Menteşe Belediyesi çalışanı işten çıkarıldı.
Haber içine eklediğimiz başlıkları herhangi bir yanlış anlaşılmaya yol açmamak için olduğu gibi, yani yazım hatalarına bile dokunmadan işledik.
Yaptığımız derlemenin bir zorluğu da izlediğimiz haber sitelerinde kadın veya toplumsal cinsiyet kategorisinin olmaması oldu. Bu yüzden öznesi kadın olan haberleri seçebildik.
Sonuç olarak yaptığımız derlemede Muğla yerel medyasının toplumsal cinsiyet eşitliği yönünde hak odaklı bir habercilik sergilemekten uzak olduğu gözlemlendi. Kadına ve çocuğa yönelik şiddet konusunda medyanın rolü, yalnızca Muğla’da Pınar Gültekin cinayeti sonrasında yakılarak öldürülen kadınların sayısındaki artış göz önüne alındığında gözlemlenebilir bir veri ortaya koyulmasını sağlıyor. Bu durum, gazetecilerin bu alandaki sorumluluğunu gözler önüne seriyor.
Bu alanda gazetecilerin kendilerini geliştirebileceği mecralar mevcut. Bunlardan biri gazetecilik öğrencileri ve bilgilerini tazelemek isteyen gazeteciler için çevrimiçin gazetecilik eğitim platformu olan P24 Akademi. Platformdaki “İnsan Hakları Haberciliği” ve “Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik” başlıklı eğitimler gazeteciler için faydalı olabilir. Ayrıca aynı şeklide Gazeteciler Cemiyeti tarafından gazeteci ve iletişim öğrencileri için geliştirilen eğitim platformu GC Akademi’deki toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik modeller bu alanda gazetecilerin faydalanabileceği platformlardan biri olarak yer alıyor.
*Bu haber, bir Avrupa Birliği projesi olan Demokrasi için Medya / Medya için Demokrasi projesi kapsamında Avrupa Birliği’nin maddi desteği ile oluşturulmuştur ve sürdürülmektedir. İçerik tamamıyla Gündem Fethiye‘nin sorumluluğu altındadır ve Avrupa Birliği’nin görüşlerini yansıtmak zorunda değildir
YAZAR HAKKINDA
İhsan Birgül
Serbest gazeteci. Biri şiir biri öykü olmak üzere iki tane yayınlamış kitabı var. Çeşitli medya mecraları için telifli içerikler ve köşe yazıları hazırlıyor.
