‘9. Yargı Paketi’ Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda dün (7 Kasım) kabul edildi. Kanun teklifinde bulunan kadınların soyadına ilişkin 15. Madde çıkarıldı. Konuya ilişkin Eşitlik İçin Kadın Platformu (EŞİK) bir açıklama yayımladı. Açıklamada, “Emek veren tüm kadınları kutluyoruz” denildi.
TBMM Genel Kurulu’nda kamuoyunda “9. Yargı Paketi” olarak bilinen ve kadınların sadece kendi soyadlarını kullanmalarına engel getiren düzenlemelerin de içinde yer aldığı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, dün Meclis’te kabul edildi.
Kanun teklifinden, kadınların soyadına ilişkin 15. Madde’deki düzenleme çıkarıldı.
Daha öncesinde Anayasa Mahkemesi (AYM), evlenen kadının yalnızca eşinin soyadıyla birlikte bekarlık soyadını kullanabilmesine olanak tanıyan Medeni Kanun hükmünü, geçtiğimiz yıl “eşitlik” ilkesine aykırı bularak iptal etmişti. AYM, bu yasal boşluğun giderilmesi için TBMM’ye dokuz ay süre tanımıştı.
Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) ise 3 Temmuz’da TBMM’ye sunduğu 9. Yargı Paketi teklifi ile kadınların koca soyadını kullanması şartını yeniden gündeme taşımış ve şu maddeyi eklemişti:
“Kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır. Şu kadar ki; kadın evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir. Kadının soyadı, kendi soyadı ile önceki kocasının soyadından oluşuyorsa kadın bu soyadlarından sadece birisini evleneceği kocasının soyadının önünde kullanabilir.”
Maddenin gerekçesinde “aile birliği”ne vurgu yapılmıştı ve şu şeklide açıklanmıştı:
“Anayasamızın 41’inci maddesinde ailenin Türk toplumunun temeli olduğu kabul edilmektedir. Ailenin önemi değerlendirildiğinde, anne ve babanın ayrı ayrı soyadı kullanmaları, çocuk üzerinde olumsuz etkiler doğurabilecek, çocuğun hangi soyadını kullanacağı ayrı bir tartışma konusu haline gelecektir. Bu durum, Türk toplumunun temeli olan aile bütünlüğüne zarar verebilecektir. Bu nedenle Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilen kanun hükmü yeniden düzenlenerek evlenen kadının kocasının soyadını alacağı, ancak dilerse kocasının soyadının önünde önceki soyadını da kullanabileceği, kadının soyadı, kendi soyadı ile daha önceki kocasının soyadından oluşuyorsa bu soyadlarından sadece birisini evleneceği kocasının soyadının önünde kullanabileceği hüküm altına alınmaktadır.”
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Grup Başkanvekili Ali Mahir Başarır, bu maddenin metinden çıkartıldığını duyurdu.
Başarır, şunları söyledi:
“En tartışmalı, en kabul etmediğimiz madde kadının soyadı. İki gündür CHP bir direnç gösteriyor. Kadın istediği soyadını kullanır. Kendi soyadını da kullanabilir, eşiyle müşterek soyadlarını kullanabilir ya da eşinin soyadını kullanır. Bu kadının takdirindedir.”
AK Parti grubunun bu kazanımlara müdahale etmesinin haddine olmadığını belirten Başarır, “Tüm grubun verdiği mücadele sonucunda bugün bu madde tekliften çıkartıldı. Ben grubuma, milletvekili arkadaşlarıma, kadın milletvekillerine, kadın örgütlerine, derneklerine, bu maddeye karşı çıkan milyonlarca Türk kadınına çok teşekkür ediyorum” dedi.
Eşitlik İçin Kadın Platformu (EŞİK), konuya ilişkin sosyal medya hesaplarından “kadınların tarihi zaferi” başlıklı bir açıklama yayımladı.
Açıklamanın başında şu ifadelere yer verildi:
“TBMM Genel Kurulu’nda görüşülmekte olan 9. Yargı Paketindeki kadının soyadı ile ilgili 15. Madde geri çekildi. Anayasa Mahkemesi’nin iptal ettiği, ‘Kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır’ şeklindeki Medeni Yasa’nın 187. Maddesi aynen tekrar yasalaştırılmak istenmişti“
Türkiye’deki kadın hareketinin yıllardır süren mücadelesinin ürünü olan AYM’nin iptal kararına uyulması için mücadele edildiği ifade edilen açıklamada, “EŞİK Platformu’nda buluşan kadınlar olarak aylardır yoğun bir emek harcadık. Ve yine başardık” denildi.
İçişleri Bakanlığı’na çağrı yapılan açıklamada, “AYM Kararına uygun olarak soyadı düzenlemesine ilişkin Nüfus Müdürlükleri’ne gönderilmesi gereken yönergeyi acilen gönderiniz. AYM kararının yürürlüğe girdiği Ocak ayından beri yapmanız gereken bu görevi derhal yerine getiriniz” ifadeleri kullanıldı.
Anayasa’dan yasalardan kaldırılan aile reisliğini yeniden dayatılmamasını istedikleri belirtilen açıklamada, son olarak şu ifadelere yer verildi:
“Siyasi görüşü ne olursa olsun kadınların ortak mücadelesi kazandı. Emek veren tüm kadınları kutluyoruz. Önümüzdeki hafta görüşülmesi beklenen Etki ajanlığı maddesinin de geri çekilmesi için daha geniş ve etkin bir dayanışmaya ihtiyacımız var. Haklarımıza, hayatlarımıza, hayallerimize kayyım atayamayacaksınız”
