Sulak alanların sorunları ve çözüm önerileri
Sorun Nedir?
● Kuraklığı sadece iklim değişikliğiyle açıklayıp sorunun gerçek nedenleri üzerine konuşulmamasıdır.
● Sulak alanların kurutulması, moloz, çöp, hafriyat dökmek için boş alan olarak görülmesi, kirletilmesi ve tarım alanına dönüştürülmesidir. Sulak alanların korunması yönetmeliğine ve uluslararası sözleşmelere aykırı uygulamalarda bulunarak suç işlenmesidir.
● Sulak alanların doldurularak imara açılması ve kıyı bölgelerde bu alanların kitle turizmine dönüştürülmesidir.
● Özellikle yüksek rakımlı alanlarda verimsiz küçük göletler yapılarak buharlaşma etkisiyle kar tutulumunu düşürmesidir. (1000 günde 1000 gölet DSİ Projesi),
● Su kaynaklarının yalnızca insan türüne yaşam sağlayan doğal kaynak olarak görülmesi, su kaynaklarında ve etrafında yaşayan yaban hayatının yok sayılması, su döngüsünün göz ardı edilmesi, söz konusu politikalar yüzünden hem yerüstü hem de yer altı su kaynakları ve dolayısıyla ekosistemin parçası olan canlıların da bundan zarar görmesidir.
● Kuruyan sulak alanlar söz konusu olduğunda ilgili kuruluşların önerdiği ilk çözümün yeni açılacak su kuyularından ya da başka su kaynaklarından alana su takviyesi sağlanmasını önermesi, bu yolla yeni rant projelerinin desteklenmesidir.
● Anadolu coğrafyasına ve iklimine uygun olmayan yanlış tarım ve hayvancılık uygulamalarının devam etmesidir. Susuz yetişebilen tahılların sulanması, çok su tüketen ürünlerin yetiştirilmesi, üreticinin suya ve kimyasal zehirlere bağımlı kısır bir üretim döngüsü içerisinde bırakılmasıdır.
● Yağmur suyu ile beslenen ürünlerin ekonomik olarak yeterince desteklenmemesidir.
● İklim değişikliği ve ekstrem hava olaylarına karşı suyun döngüsünü ve havzaların kapasitesini gözeten bir planlama yapılmamış olmasıdır.
Çözüm Nedir?
● Kurutulan sulak alan ekosistemlerinin restore edilmesi, restorasyon planlarının sulak alan yönetim planlarına entegre edilmesi, su kirlilik kaynaklarının kontrol altına alınmasıdır.
● Sulak alanların çevresinde yaşayan ve alanın kurutulmasından ekonomik olarak etkilenen üreticilerin zararlarının telafi edilmesi, burada yeniden üretimlerin hayata geçmesi için çalışmalar başlatılmasıdır.
● Kuraklık ve üretim biçimleri konusunda yerelden başlayarak ulusal ve uluslararası üretim ve tüketim politikalarının oluşturulması, uygulanması ve denetlenmesidir.
● Kuraklığa dayanıklı üretimlerin, yağmura ve damlama sulamaya dayalı tarımın ve su tüketimine daha az ihtiyaç duyan ürün deseninin teşvik edilmesi, çiftçilerin iklim değişikliği ve kuraklık konusunda dirençli uygulamalara yönlendirilmesi ve çiftçilerin bu konuda desteklenmesidir.
● Kaçak kuyuların ve sulamada aşırı su kullanımının önüne geçmek için denetimlerin sıklaştırılması ve caydırıcı cezaların uygulanmasıdır.
● Tarımsal ve hayvansal ürünlerde su ve karbon ayak izi azaltılmış, doğaya zarar vermeden yetiştirilen ürünlerin tercih edilmesi, küçük ve yerel üreticinin desteklenmesi için farkındalık çalışmaları yapılmasıdır.
● İklim değişikliğinin etkileri nasıl insan eliyle arttırıldıysa yine insan etkisiyle azaltılabileceğinin doğru bir şekilde anlatılması, günü kurtarmak yerine geleceğe yönelik adımlar atılmasıdır.
● İklim değişikliğinin ve kuraklığın ilgili bakanlıklarca hizmet içi eğitimlerle kavranması hem ekosistem temelli bilgiler hem de günümüz teknolojisi ve politikalarıyla sentezlenerek sağlıklı ve iklim değişikliğine dirençli bir su yönetimi yapılmasıdır.
● Şehir içerisindeki park ve bahçelerde arıtılmış suyun kullanılması veya susuzluğa dayanıklı bitkilerin parklarda ve yol kenarlarında kullanılmasıdır.
● Su ihtiyaçlarının vadi, havza ya da aynı şehir içerisinde giderilmesi ve planlanması, farklı havza veya alt havzalardan taşıma su sisteminin uygulanmamasıdır.
● Kısa, orta ve uzun vadeli su yönetimi planlarının bölgesel olarak yapılması ve uygulanmasıdır.
● Tarımda, evde ve sanayi kuruluşlarında kullanılan suyun arıtılması, kendi üretim döngüsünde ve uygun alanlarda yeniden kullanılmasıdır.
● Tarım, orman ve çayır-mera arazilerinin korunmasıdır.
● Sulama kanallarının kapalı sistem olarak düzenlenmesi, basınçlı sulama sistemlerinin desteklenmesi ve yaygınlaştırılması, salma sulama yönteminin en aza indirilmesidir.
● Eğitim ve kamu kurumlarında, günlük hayatta sulak alanların ve su kaynaklarının öneminin anlatılması ve bireysel yaşantımızda su israfına engel adımlar atılmasıdır.
● Suyun ve sulak alan ekosistemlerinin var olma hakkının anayasal güvence altına alınmasıdır.
*Bu yazı ilk olarak 17 Mart 2025’te fetder.org’da yayınlanmıştır.
