Muğla’da yapılmak istenen “Entegre Çimento Fabrikası ve Hammadde Ocakları” projesinin yapımına olanak veren ve bölgeyi “Sanayi alanı” olarak işaretleyen imar planını iptal eden Muğla Büyükşehir Belediyesi’ne, Muğla Çimento’nun açtığı davada Deştin köylüleri, Deştin Tarımsal Kalkınma Kooperatifi ve Akdeniz Yeşilleri Derneği Büyükşehir Belediyesi yanında müdahillik dilekçesi verdi.
Muğla’nın Yatağan ilçesine bağlı Deştin Mahallesi ile Menteşe ilçesine bağlı Bayır Mahallesi’nin ortak sınırı olan Tekağaç mevkisinde, bölgeyi “Sanayi alanı” olarak işaretleyen ve “Entegre Çimento Fabrikası ve Hammadde Ocakları” projesinin yapımına olanak tanıyan “1/5000 Ölçekli Nazım İmar Planı”, Muğla Büyükşehir Belediyesi tarafından iptal edilmişti.
İptal kararı, 13 Şubat 2025 tarihinde gerçekleşen Muğla Büyükşehir Belediye Meclisi 2025 Yılı Şubat Ayı Toplantısı’nda, Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Aras’ın sunduğu önerge sonucunda oylanarak verilmişti. Önergeye Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) ret oyu kullanmıştı.
Projeyi yapmak isteyen Muğla Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ise Meclis kararının iptali için dava açmıştı.
Entegre Çimento Fabrikası projesine karşı yaklaşık 40 yıldır mücadele veren Deştinliler, Muğla Büyükşehir Belediyesi’nin kararını destekleyerek, açılan davada Muğla Büyükşehir Belediyesi yanında müdahil olmak için dün (8 Nisan) dilekçe verdi.
Ayrıca, Deştin Tarımsal Kalkınma Kooperatifi ve Akdeniz Yeşilleri Derneği de Muğla Büyükşehir Belediyesi yanında müdahil olmak için dilekçe verdi.
“ÇİMENTOCU ŞİRKET GİDECEK, DEŞTİN ÇAYI ÖZGÜR AKACAK”
Müdahillik dilekçesi veren dokuz Deştin köylüsü Mehmet Kakkaç, Mustafa Belen, Halil İbrahim Sarı, Dursun Aydın, Necip Baş, Hasan Sarı, Mükerrem Bozkurt, Ercan Şahin ve Hasan Kakkaç müdahillik kararlarında dair şu açıklamayı yaptı:
“Bölgemiz için ekolojik ve ekonomik bir yıkım projesi olan Entegre Çimento Fabrikası ve Hammadde Ocakları projesinin tamamen ortadan kalkması için imar planlarının iptalinin çok önemli olduğunu ve bu konuda belediyemizin köylülerin feryadını duyarak 1/5000 ölçekli imar planını iptal etmesiyle çimentocuların önüne set çektiğini; bu konuda havamızı, suyumuzu, toprağımızı koruyan belediyemizin sonuna kadar yanında olduğumuzu ilan ediyoruz.
Entegre Çimento Fabrikası amaçlı 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarının da Menteşe Belediye’mizce iptal edilerek çimento belasından Muğla’mızı tamamen kurtarmalıyız. Çimentocu şirket gidecek, Deştin Çayı özgür akacaktır”
NE OLMUŞTU?
Muğla’da Deştin ve Bayır mahallelerinden kurulmak istenen “Entegre Çimento Fabrikası ve Hammadde Ocakları” projesine verilen “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) olumlu” kararının iptalinin ardından, farklı bir şirket ile yeniden başvuru yapılması ve yeniden ÇED olumlu kararının verilmesi üzerine karara itiraz edilmiş ve hukuki süreç başlatılmıştı. Açılan davalar süre aşımından reddedilmiş fakat Danıştay tarafından karar bozularak hukuki süreç devam ettirilmişti.
27 Ocak 2022 tarihinde açılan davada, mahkeme heyeti bilirkişi keşfinin yapılmasına karar vermiş, 23 Şubat 2023 tarihinde bilirkişi keşfi yapılmıştı.
Keşfi sonrasında heyetin raporu teslim etmesi için verilen bir aylık süre, bilirkişi heyetinin talebi üzerine 60 gün uzatılmıştı. Böylece keşif tarihinden itibaren raporun sunulması için verilen toplam süre 90 gün olmuştu.
Ek süre kararının ardından Deştin Çevre Platformu, Muğla Çevre Platformu (MUÇEP) Menteşe Meclisi ve Bayır Çevre Komitesi bir açıklama yapmış, firma sahiplerinin proje inşaatını devam ettirdiğine vurgu yaparak, ÇED olumlu kararının yürütmesinin durdurulmadan verilen ek süre kararını eleştirmişti.
25 Mart 2023 tarihinde proje sahasında inceleme gezisi yapan uzmanlar ise projenin hayata geçirilmesi durumunda çevreye geri döndürülemez zarar verileceğini dile getirmişti.
3 Nisan 2023 tarihinde, çimento fabrikasının tamamlanmasında önemli aşamalarından olan klinker fırınını taşıyan kamyonların inşaat alanına götürülmek istenmesi üzerine, köylüler kamyonların geçişine engel olmuş ve Bayır Caddesi girişinde çadır nöbetine başlamışlardı.
4 Mayıs 2023 çimento fabrikasına verilen Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) olumlu kararına karşı açılan davada, 23 Şubat 2023 tarihinde gerçekleştirilen bilirkişi keşfinin raporu mahkemeye sunuldu. Bilirkişi heyeti değerlendirilen her alanda projenin yapılmasının uygun olmadığını söyledi.
Mahkeme bilirkişi kararına rağmen ÇED olumlu kararının yürütmesini durdurmamış ve inşaat çalışmaları devam etmişti. Bu süreçte şirket, birinci ÇED ile saptanan eksiklerin giderilip giderilmediğine dair ek bilirkişi raporu istemiş ve Mahkeme iki hafta ek süre verdiğini açıklamıştı.
Bilirkişilerin projeye olumsuz görüş vermesine rağmen mahkemenin hala yürütmeyi durdurma kararı vermemesine karşı ise yurttaşlar 13 Temmuz 2023 tarihinde Muğla İdare ve Vergi Mahkemeleri önünde “Deştin için adalet” nöbetine başladı.
ÇED olumlu kararına karşı açılan davada ise Muğla 2. İdare Mahkemesi 7 Eylül 2023 tarihinde iptal kararı vermişti.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, (TMMOB) Mimarlar Odası Muğla Şubesi, projeye verilen ruhsatların iptal edilmesi için 13 Eylül 2023 tarihinde Menteşe Belediyesi’ne yazı göndermişti.
18 Eylül 2023‘te Menteşe Belediyesi’nden yapılan açıklamada, projeye verilen yapı ruhsatlarının da iptal edildiği duyurulmuştu.
Danıştay 4. Dairesi, 11 Ocak 2024’te ÇED olumlu kararının iptali geçerli olduğuna kesin olarak, oybirliğiyle karar vermişti.
Bu gelişmeler yaşanırken yurttaşlar bir yandan da ‘Sanayi Alanı’ ve entegre çimento fabrikası kullanılmasına izin veren imar planlarının iptali içinde adımlar atmıştı. 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planlarının Menteşe Belediye Meclisi, 1/5000 ve 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planlarının ise Muğla Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından iptal edilmesini talep etmişti. Taleplerini dile getirmek amacıyla 3 Ekim 2023 tarihinde Menteşe Belediyesi Ekim Ayı Meclis Toplantısı’na katılmışlardı.
Toplantıda planların 1/100.000’likten başlayarak iptal edileceği, tam tersinin yasal olmadığı söylenerek, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndan görüş alınmasına kararı verilmişti.
Yurttaşlar, 12 Ekim 2023 tarihinde Türkan Saylan Çağdaş Yaşam Merkezi’nde yapılan Büyükşehir Belediyesi Ekim Ayı Meclis Toplantısı’na katılarak 1/5000 ölçekli imar planının iptalini talep ettirmek isteseler de talepleri mecliste gündeme alınmamıştı.
Bunun üzerine yurttaşlar, 4 Ocak 2024’te Tekağaç mevkisinde kurulmak istenen entegre çimento fabrikasının arazisindeki ‘Sanayi Alanı‘ kararının kaldırılması için Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü’ne dilekçe vermişti. Mart 2024’te ise bu kararın iptali için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na dava açmıştı.
31 Mart yerel seçimlerinde Osman Gürün yerine Muğla Büyükşehir Belediyesi Başkanı seçilen Ahmet Aras, 12 Eylül 2024 tarihli Belediye Meclisi’nde konuyu gündeme almıştı. Aras, “Planlara dayanak olan ÇED kararı iptal. Menteşe Belediyesi ruhsatları iptal etti. Planların iptali sizler tarafından talep edildi. Ancak planların iptalini engelleyen bir mahkeme kararı var. Yani Meclis’in yetkisinde değil, şu anda planları iptal etme” şeklinde konuşmuştu.
Yurttaşlar bu süreçte imar kararlarının iptali için açtığı davaların kararını bekliyordu. Fakat yurttaşlar Büyükşehir Belediyesi Aralık Ayı Meclis Toplantısı’ndan bir gün önce, 11 Aralık 2024’te usul olmamasına rağmen İDK kararının davanın delili haline getirerek imar planı iptal davasının red edildiğini öğrendi.
9 Ocak gerçekleştirilen ve Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Aras’ın bir kez daha katılmadığı Muğla Büyükşehir Belediyesi Ocak Ayı Olağan Meclis Toplantısı’na katılan yurttaşlar imar planlarını iptalini talep etmişlerdi.
