Brezilya donanmasının hurdaya çıkardığı ve yüksek miktarda asbest taşıdığı öne sürülen Nae Sao Paulo isimli geminin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verilen izinle İzmir’in Aliağa ilçesinde sökümünün yapılmasına karşı, “O gemiyi durdurun” diyen içinde Muğla’dan çevre örgütlenin de olduğu 54 kurum imza kampanyası başlattı.
Yaklaşık 600 ile 900 ton arasında asbest farklı zehirli kimyasalları barındırdığı öne sürülen ve Brezilya Donanması tarafından 21 yıl kullanıldıktan sonra hurdaya ayrılan Nae Sao Paulo adlı uçak gemisinin, sökümünün yapılması için İzmir’in Aliağa ilçesine getirilmesine izin verilmesine karşı change.org’da imza kampanyası başlatıldı.
Ege Çevre ve Kültür Derneği (EGEÇEP) ve Aliağa Çevre Platformu (ALÇEP) in çağrısıyla aralarında Muğla Çevre Platformu (MUÇEP), Deştin Çevre Platformu, Marmaris Kent Konseyi Çevre Temsilciliği ve Gökova Ekolojik Yaşam Derneği’nin de bulunduğu toplam 54 kurum kampanyasına destek verdi.
İmza kampanyasını şimdiye kadar 100 bin kişi imzaladı. Kampanyanın hedefi ise 150 bin imzaya ulaşmak. İmza kampanyasına ulaşmak için buraya tıklayın.
Gemi 5 Ağustos 2022 tarihinde Aliağa’ya gelmek üzere Brezilya’dan yola çıktı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 30 Mayıs 2022 tarihinde Türkiye’de sökülmesine izin verdiği geminin söküm işlemini ise SÖK Denizcilik ve Tic. A.Ş. gerçekleştirecek.
“TEDBİR ALINMADAN YAPILAN SÖKÜMLERDE ZEHİRLİ MADDELER GERİ DÖNÜŞÜ OLMAYAN ÇEVRE VE SAĞLIK RİSKLERİ YARATIYOR”
‘O Gemiyi Durdurun’ başlıklı kampanya açıklamasında geminin 1963-2000 yılları arasında Fransız Donanması’nda, sonrasında Brezilya Donanması’nda kullanıldığı belirtilerek, “Fransa’nın, uçak gemisini nükleer denemelerinde kullandığı, yapım yılı da göz önünde bulundurulduğunda, asbest ve radyoaktivite dahil olmak üzere önemli miktarda tehlikeli ve zararlı atık içerdiği, içerdiği bilgileri basında ve kamuoyunda geniş yer almıştır” dendi.
Aliağa bölgesinin var olan sanayi tesislerinden dolayı birçok sağlık sorununun yaşandığı bir yer olduğu hatırlatılarak, körfeze dair şu veriler paylaşıldı: “İzmir Aliağa Nemrut körfezinde yaklaşık 380.000 metrekare arazi üzerinde 22 adet gemi söküm tesisinde yılda yaklaşık 900.000 ton hurda gemi sökülmekte, parçalanarak özellikte demir-çelik sektörü için hammadde girdisi sağlanmakla birlikte, gemi sökümünün yarattığı çevre kirliliği ve işçi sağlığına yönelik oluşturduğu riskler bölge için ciddi bir sorun olmaya devam etmektedir.
Aliağa Gemi Söküm Tesislerine gelen gemilerin çoğu 20 yaş üstü eski gemiler olup, depo, gövde, makine ve ekipmanlarının bir parçası olarak asbest başta olmak üzere, madeni yağlar, ağır metaller, poliaromatik hidrokarbonlar, poliklorlu bifeniller gibi tehlikeli ve toksik maddeler içermektedir. Çevre ve İş Sağlığı güvenliği ile ilgili gerekli çalışma ve tedbirler alınmadan yapıldığında söküm işlemi sırasında bu maddeler kontrolsüz bir şekilde çevreye yayılarak, geri dönüşü olmayan çevre ve sağlık riskleri yaratmaktadır.”
“FİRMALARIN BEYANINA DAYANAN RAKAMLARIN NE KADAR DENETLENDİĞİ YA DA GERÇEĞİ YANSITTIĞI TARTIŞMALIDIR“
Açıklamada ayrıca, gemi sökme işleminin deniz ve karada yarattığı kirliliğin yanı sıra oksijen kaynağı ile kesme yöntemi ile yürütülen çalışmalarda hava kirletici bileşenlerin de atmosfere verildiği ifade edildi.
Türkiye’nin atık yönetimindeki problemlere dikkat çekilen açıklamada, “Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından firmaların beyanına dayanan bir sistem ile yürütülen Atık Beyan Sistemine bildirilen rakamların ne kadar denetlendiği ya da gerçeği yansıttığı tartışmalıdır” dendi.
Nae Sao Paulo ile ilgili sürecin ilk olmadığına dikkat çekilerek, şunlar söylendi: “2008’de, 1 ton asbest olduğu beyan edilerek Aliağa’ya getirilmek istenen ancak tepkiler üzerine Hollanda’ya gönderilen Otopan Gemisinde 77 tondan fazla asbest ortaya çıkmıştır. 2015’te Aliağa’ya söküm için getirilen Kuito adlı tankerde, 2013 yılında yapılan incelemede olması gerekenden 5 kat fazla radyoaktivite tespit edilmiştir.”
“GEMİNİN TÜRKİYE’YE GETİRİLMESİ ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERE AYKIRILIK İÇERİYOR”
Açıklamada geminin Türkiye’ye getirilmesinin hukuki boyutları ise şu şeklide açıklandı: “Nae Sao Paulo adlı nükleer savaş gemisinin Türkiye’ye gönderilmesine dair iş ve işlemler Basel Sözleşmesi, Barselona Sözleşmesi, İzmir Protokolü gibi uluslararası sözleşmelere de aykırılık içermekte olup, Türkiye Cumhuriyeti’nin yanı sıra Brezilya Federal Cumhuriyeti’nin de hukuki sorumluluğuna neden olacaktır.”
telafisi imkansız sorunlara neden olacak bu geminin Türkiye’ye gönderilmesinin durdurulması için Brezilya Federal Cumhuriyeti nezdinde harekete geçmenizi diliyoruz
Açıklamanın sonunda ise şu ifadelere yer verildi:
“Biz aşağıda imzası bulunan çevre ve ekoloji örgütleri olarak, nükleer serpinti konusundaki ölçümlere dair elde net verisi olmayan, radyoaktivite ve asbest başta olmak üzere birçok tehlikeli ve zararlı maddeyi bünyesinde barındıran Nae Sao Paulo adlı uçak gemisinin ülkemize getirilmesini istemiyoruz.
Lütfen bu çağrımıza kulak vermenizi, ülkemizde halk ve çevre sağlığı yönünden telafisi imkansız sorunlara neden olacak bu geminin Türkiye’ye gönderilmesinin durdurulması için Brezilya Federal Cumhuriyeti nezdinde harekete geçmenizi diliyoruz.”
VERİLEN İZNİN İPTALİ İÇİN DAVA AÇILDI
24 Ağustos 2022 tarihinde ise İzmir Büyükşehir Belediyesi, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB), İzmir Tabip Odası, Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK), Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) ve İzmir Barosu tarafından, Aliağa’da sökümü planlanan Brezilya savaş gemisi Nae Sao Paulo’nun sökümü için verilen iznin yürütmesinin durdurulması ve iptali için İzmir 5’inci İdare Mahkemesi’ne dava dilekçesi verildi.
Ardından İzmir Bölge Adliye Mahkemesi’nde basın açıklaması yapıldı. Basın açıklamasına Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, Türkiye Barolar Birliği (TBB) Başkanı Erinç Sağkan, TMMOB Başkanı Emin Koramaz, DİSK Başkanı Arzu Çerkezoğlu, Türk Tabipleri Birliği Merkez Komite Üyesi Nursel Şahin ve KESK Eş Başkanı Şükran Kablan Yeşil, İzmir Gemi Koordinasyonu ile sivil toplum kuruluşları üyeleri katıldı.